سەرەتای دەستپێكردنی قەیرانەكان لە مانگی تشرینی یەكەمی ساڵی 2013 بوو كاتێك گرۆپی ناسراو بە دەوڵەتی ئیسلامی هێرشی كردە سەر شاری فەلوجە و دەستی بەسەرداگرت، و ئێستاش شەرەكە بڵاوبۆتەوە بۆ زۆربەی ناوچەكانی باكوور و ناوەندی عێراق. دەرئەنجامی بەرفراوانبوونی ئەم دواییە ململانێیەكی لە عێراق، خەڵكێكی زیاتر -  بە سەدەها هەزار لە هاوڵاتیان ناچاربوون شوێنەكانیان بەجێ‌ بهێڵن.

 سەرەرای ئەوەی نابێت لەبیری بكەین كە عێراق – بە تایبەتی هەرێمی كوردستان نزیكەی 250000 ئاوارەی گرتۆتە خۆ كە لە ئەنجامی شەری سیڤیل لە سوریا رایانكردبوو".

 

لە بەشێكی تری لێدوانەكەی سەرۆكی ڕێكخراوی پزیشكانی بێسنوور, ئاماژە بە ئاستەنگەكانی خزمەتگوزاری تەندروستی دەكات لەژێر شەڕ و پێكدادانەكاندا, گەیشتن بەوناوچانەی شەڕی تێدایە بە ئاستەم وەسف دەكات. فۆرجونێ‌ دەڵێت " ئێمە هەموو هەوڵێكمان دەخەینە گەڕ بۆ ئەوەی بتوانین هاوكاری ئەو هاوڵاتیانە بكەین كە زۆرترین زیانیان پێگەیشتووە بە پێشكەشكردنی هاوكاری تەندروستی و مرۆیی لەو ناوچانەی كە زۆرنزیكن لە هێڵی پێشەوەی پێكدادانەكان. گەیشتن بەم ناوچانە زۆر ئاستەمە و هاوڵاتیان هەوڵی بەردەوام دەدەن بۆ گەیشتن بە هاوكارییەكان. ئەم ناوچانە بەدەست خراپی خزمەتگوزاری و نالەباری ژێرخانەوە دەناڵێنن كە لەژێر ئاستی پێویست دایە. ئەو رێچكەیەی كە بەكاری دەهێنین قابیلی گۆرانە بەپێی پێویست، ئێمە نۆرینگە گەرۆكەكانمان دەنێرین بۆ نزیكترین هێڵی ناوچەكانی نێوان دووبەرەی جەنگ، واتە هەرچەند ئەم هێڵە بەرەو پێشەوە بچێت و فراوانتر بێت بە مەرجێك باری ئاسایشی ناوچەكە جێگیر. تەنها لە مانگی ئاداردا تیمەكانی رێكخراوی پزیشكانی بێ‌ سنوور MSF  توانیان 22041 راوێژكاری تەندروستی پێشكەش بكەن.

زۆربەی نەخۆشەكانمان پێویستیان بە چارەسەری نەخۆشیە درێژخایەنەكانە. زۆربەی هەرە زۆریان لە ئافرەت و منداڵ و ئەو كەسانە پێكهاتووە كە بۆ چەند مانگێكە چاویان بە پزیشك نەكەوتووە. زۆربەی هاوڵاتیان بە تەواوی تووشی شوك و نەخۆشیە دەروونیەكان بوونە بەهۆی لە دەستدانی هەموو شتێك، هەندێكیان كەسانی خۆشەویستی خۆیان بینیوە كە گیانیان لەدەست داوە، و داهاتوویان نادیارە. هەربۆیە خزمەتگوزاریەكانمان  تەندروستی دەروونیشی لە خۆ گرتووە بە پێی توانا.

تیمەكانمان هەوڵ و كۆششی بەردەوام دەدەن بۆ گەیشتن بە ناوچە ئاستەم و دوورەكان وەك زوممار و گوندەكانی دیكەی باكووری موسڵ. رێكخراوی پزیشكانی بێ‌ سنوور MSF خزمەتگوزاری تەندروستی تەواو  پێشكەش دەكات لە كەركوك و چەند ناوچەیەكی دیكە بە درێژای رێگا تا دەگاتە دوزخورماتوو و سەڵاحەددین. ئەو خزمەتگوزاریی تەندروستیانەش بریتین لە چاودێری تەندروستی سەرەتایی، چاودێری تەندروستی سێكسی و منداڵبوون، چارەسەری نەخۆشیە نەگەواستراوەكان و چاودێری تەندروستی دەروونی. هەروەها تیمی پزیشكی ئێستا لە ئەبوغریب كاردەكات بۆ پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری چاودێری تەندروستی بۆ هەزارەها خێزان كە لە چەند رۆژی رابردوودا لە ئەنبارەوە هەڵاتوون" .

 

دۆخی نا جێگیری رادەبەدەری ئاسایش راستیەكی قورسی ژیانە بۆ عێراقییەكان، و رێگری سەرەكیە كە تیمەكانمان رووبەرووی دەبنەوە لە ناوچەكانی كاركردنماندا. ئێمە قبوڵی مەترسییەكان دەكەین چونكە ئێمە دەبینین كە نەخۆشەكانمان لە چ بارێكی خراپ دان .

هەندێك جار تیمەكانی رێكخراوی پزیشكانی بێ‌ سنوور MSF لەناكاو رووبەرووی كشانەوە دەبن بەهۆی پێكدادانی، هێرشە سەربازییەكان یاخود رووداوە هەرە مەترسیدارەكانی ئاسایش.

لە هەندێك ناوچەدا، ئەو تەقەمەنیانەی كە تا ئێستا نەتەقیونەتەوە مەترسیەكی راستەقیەنەیە بۆ تیمەكانمان، هەروەها خاڵەكانی پشكنینیش دەكرێت بكرێنە ئامانج. دەبێت بە شێوەیەكی بەردەوام چاودێری باری ئاسایش بكەین بۆ نەهێشتن و كەمكردنەوەی مەترسییەكان. ئەویش لە رێگەی پەیوەندی بەردەوام لەگەڵ بەرپرسان، شێخەكان، سەرۆكی هۆزەكان و وەرگرتنی رەزامەندی ئەوان زۆرگرنگە بەلای ئێمەوە چونكە ئەمە مانای قبوڵكردنمان دەگەیەنێت لەلایەن كۆمەڵگاوە، و ئەنجامدانی كارەكانمان، پاراستنی بێ لایەنیمان لە ژینگەیەكی ناجێگیر، پارچەكراو كە دانیشتوانی هەمەلایەنە.

سەرەرای ئاستەمی ژینگەی ئاسایش، چالاكیەكانمان ئەوە نیشان دەدات كە  لە توانای رێكخراوە نێو دەوڵەتیەكاندا هەیە كار بكەن لەم ناوچانەدا.

بە هەزارەها لە ئاوارەكانی ناوخۆی عێراق هێشتا بە بێ‌ هاوكاری مرۆیی سەرەكین. ئێمە وای دەبینین كە هاوكارییە نێودەوڵەتیەكان زۆر كەمن بە بەراورد لەگەڵ پێویستیەكان و زۆربەی هەرە زۆری هاوكاریەكانیش لەلایەن نوێنەرە ناوخۆكانەوە پێشكەش دەكرێت و بە رادەیەكی زۆر وەك پێویست نییە. بەدەم هاتنی هاوكارییە مرۆییەكان لە ناوەندی عێراقدا بۆ ماوەی زیاتر لە ساڵێك زۆر لاواز بوو، تا ئەمرۆش هیچ پلانێكی تۆكمەی لە ناكاو بوونی نییە بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ ئاوارەبوونی بە كۆمەڵی بەردەوام لە كاتێكدا شەڕ بڵاوە دەكات.