وێنه كانی ئە و دیوی قه یران

د.محمد ئەمین
له وتاری  کاریگەری قەیرانە کان لە سەر دیمۆگرافیا  به و  مە بە سته     ئا ما ژه م  به م خا له كردبوو كه ,   هە ر كاتێ له  كا ت و  شو ێنی خۆیا  نه توانر ێ
قه یران   چاره سه ر  بكر ێ ئەوا قه یران  بۆ  خۆی  ئە بێته  به ر هه م هێنه ری قه یرانی تازه له  بوارو  ئا ستی جیاوازا كه  ئە شێ قه یرا نی  به ر هه م  ها توو له  قه یرانه   سه ره كیه كه   ز ۆر   ئا ڵۆز تر  بێ
وه  هه روه ها چا ره سه ریشی  له هه موو  روویه كه وه   گرا ن تر  بێ له  چا و قه یرا نه  سه  ره كیه كه ۰

له كاتی  دروست بوونی هه ر  قه یرا نێ  له هه ر  بوار ێكا  پێویسته  له  گەڵ  هه نگا و  نان بۆ چا ره سه ری قه یران  شر ۆ فه و   شیكا ریش بكرێ بۆ ده ر ها ویشته كانی  قه یران  واته   له سه ر ئە م  بوارنه ی  كه به هۆی  قه یرا نه كه وه توشی   قه یران  ئە بن ۰

ما مله له گەڵ   ده ر ها ویشته كانی  قه یران و  چاره سه ریا ن   ئە مه یه  كه نه ك  هه ر  جۆرو  ئە ندازه ی  قه یرانه به رهه م ها توه كان گر نگه   دیاری بكر ێ  , بنا سر ێ  وه  ببینر ێ   به لكو هه لسه نگا ندنی زنستی بۆ  شو ێن ,كا ت , وه  دۆخی په یدا بوونی    قه یرانه كه ش له رووی  ئابووری , سیاسی , كۆ مه لا یه تی ,جفا تی  , وه  ده رونبه وه  گر نگه بۆ  چا ره سه ر  ۰

ئە و دیوی  یان ده رها ویشته ی هه ر  قه یرا نێ  هه لبه ته به  ئە ندازه ی  سه ختی وه زۆری  قه یرا ن  چه نده ها   وێنه ی جیاواز  دروست ئە كا ت  
  كه  ئە شێ دووبا ره  نه ك هه ر  وێنه ی ته واو  جیاواز بن  له قه یرا نه كه   خۆی   به لكو  له  كۆ ی گشتی وێنه ی  ته وا وی  جفات بگۆ رێ به هه موو  ره هه نده كا نیه وه ۰
به له به ر چا و  گر تنی  ئەم ده ربرینه ی   سه ره وه    له ره وشی هه نوكه ی  ئە م قه یرا نه ی  كه له  كوردوستا نا  دروست بووه   به  هه ر  هۆیه ك  وه سینا ریۆ یه ك  بئ   كە   ئە مه ش  بۆ خۆی  با به تێكی تایبه ته و   ئە شئ  له كا ت و  بوار ێكی ترا له سه ری   بنوسر ێ , چه نده ها  دە ر ها ویشته  وه  وێنه ی جیاوازی له م  دیوی  خۆی دروست كردوه  وه دروست  ئەكات  ئە گه ر  ئە م  ره وشه هه روا  به رده وا م  بئ   , كه  به داخه وه هه موو   ئا ما ژه كان  نه ك هه ر  سه لمئنه ری   به رده وامی  ره وشن  به لكو هێماشن  بۆ د ژوارتر  بوونی  ره وش له  هه موو  لا یه كه وه  مه گه ر  ته نها  معجیزه یه ك   روو بدات  ره وشه كه  رابگر ێ له به ختی  هه ژاران۰

ئە م  قه یرا نه   دارایی  و  ئا بورییه ی   كه   ئێستا  هه موو كا یه كا نی   ژیا نی   په ك   خستوه  بووه ته  هۆی دروست بوونی  وه به ر هە  هێنا نی 
  ز ۆر  قە یرانی  تر ی ترسناك   له م دیوی خۆی   كە   وێنه كانی  لە م  خالانەدا     ئە بینر ێ۰

1  كه م  بوونه وه ی  ر ێژه ی  خوێندکار , خوێنده ر , وه فێر خواز  له خوێند گه و  زانكۆو په یمان گا كان ,   بۆ  نمو نه  له  هه ند ێ به ش  له كۆ لێجه کا نی زانکۆ كان   بۆ سا لی یه كه می (قۆنا غی یه ك) ی   ئه مسا ل 2016/2017   ته نها   8  خوێندکار توانیویانه ئا ما ده بن  به  هۆی نه بوونی  توانا ی  دارایی  كه  ئە مه ش  به دلنیایی  قه یرانی زانستی,  فه رهه نگی وه    معرفی  بۆ  ئاستێکی   ترستا ك دروست ئە كات  كه  جگه له وه ی چا ره سه ری سه خت و دژوار ئە بێ   ئەمچا ر  کاریگه ری   کاره سات باریشی   ئە بێ  له  سه ر  هه موو  ره هه نده کانی  ژیا ن  بۆ نه وه كانی  ئێستا و داها توی وه هه روها  بۆ  داها تووی  ئا بووری , سیا سی  وه چا ره نوسی  ولات , ئیتر ئە م  قه یرا نه ش  دووباره  بۆ خۆ ی هه ندئ  قه یرانی تر  به رهه م   ئە هێنێ هتد ۰    
2  کاتێ  سه دان هه زار گه نج له ژیانی ئا بووری و هه لی كار ,   زانستی,  فه  رهه نگی  وه  دا ها توو بێ به ش  ئە بن بۆ شا ییه کی  گه وره ی   فکری ,  معرفی ,   زانستی  ,  سیا سی   وه  کۆ مه لا یه تی دروست ئە بێ که له ئە نجا ما به شێکی هه ره زۆری ئە م بۆشاییانه به شتی نه خوازیا ر ,   گووم را که ر وه  زیان به خش پر ئە بێته وه كه  هه م بۆ گه نجان وه هه م بۆگه ل و ولات ئە بێته  مه رگه سات۰    

3   گۆران له دیمۆگرافیا ی  کۆمه لا یه تی ئابوری  سیا سی  وهه تا نه ته وه یی  که  ئە مه ش   هه ره شه یه  له سه ر  قه واره ی   کۆمه ل و نه ته وه  به هۆی  کۆچی نێر نزمی ئاستی هاوسه رگیری واته به رز بوونی رێژه ی  قه یره۰
4  هه ژاری وه نه بوونی  هیچ ئاسا یشێک بۆ خه لک له سه ر ئاستی ناوخۆ  وا  ئە کات که فشاره کانی   ده ره وه  له سه ر كوردوستان  هه م 
 زۆر بن هه م   ئاسا ن بن  بۆ نمونه  هه ولی ده ركردنی  كورده كا ن   له  ناوچه  دابراوه کان به ئا شکرا روو  له  زۆربوونه  وه  له  هه ما ن  کا تیشا  خه لک  بۆ به ده ست  هێنا نی  پا رووی  ژیا ن  بۆ خۆی و   منا له کانی  ئە بێته  حشد ی   شعبی  که هه ردوو  حا له که  نیشان ده ر ی   ئه م  تراجیدیه  که  کورد به  ده ستی  خۆ ی   دروستی  كردوه۰ تا قه یران به رده وام  بئ  هه موو فشاره کان له سه ر تا ک و کۆمه ل زۆرتر  ئه بن  وه   وێنه کا نی  ئە و  دیوی قه یرانیش تراجیدی تر    ئە بن۰


20/02/2017



وتارەکانی تری نوسەر