جوڵەی فریودەرو جوڵەی بەرهەمهێن
عەتا قەرەداخی
ئاشكرایە ئەو كۆمەڵگەی مرۆڤایەتیەی كە ئێستا دەیبینین بەرهەمی جوڵەی ناوخۆییو پەرەسەندنی هەمەلایەنەی خودی مرۆڤایەیتە. ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ رابردووی دوور ئەوا بەجۆرێك باسی سەرەتای كۆمەڵایەتیبوونی مرۆڤ دەكرێت كە رەنگە لە ئێستادا تەسەوركردنی واقیعیانەی ئەو قۆناغە گرانو لە هەمان كاتدا تەمومژاوی بێت. بەهەرحاڵ شێوەی دیارو تا ئەندازەیەك پێناسەكراوی ئەو پێكهاتەیەی كە بە كۆمەڵگە ناوبراوە لە كۆمەڵگەی سەرەتاییەوە دەست پێدەكات كە دەشێ لەو چوارچێوەیەدا باسی كۆمۆنەی سەرەتایی و قۆناغی كۆیلایەتیو قۆناغی فیودیالی و قۆناغی سەرمایەداری.. بكرێت. بە پێی دیالیكتیكی مێژووی كۆمەڵگە بەپێی شێوازی پەرەسەندنی بەرهەمهێنانو هۆیەكانی بەرهەمهێنان لە جوڵەیەكی هێواشدا گۆڕاناكاری بەسەردا هاتووەو لە هەناوی هەر قۆناغێكدا گۆڕهەڵگەنی ئەو قۆناغە لە دایكبووەو رابەرایەتی قۆناغی دواتری كردووە. ئەم گۆڕانكارییەش بەشێوەیەكی هەمەلایەنەو لە جوڵەیەكی خاودا روویداوە.
هەروەك لە روانگەی هەندێ كۆمەڵناسی وەكو ئیبن خەلدوونیشەوە كە كۆمەڵایەتیبوون لە پلەی یەكەمدا بەهۆی هۆكارەكانی خوێنو دەمارەوە بووە، ئەویش جوڵەیەكی هێواشی هەبووەو سەباری دەركەوتنی پێكهاتەو دامەزراوەی نوێی كۆمەڵایەتی بەڵام ئەو جوڵە هێواشە وایكردووە ئەو پێكهاتانەی كە خوێنو دەمار بنەمای پێكەوەبەستنیان بووە لە كۆمەڵگە جۆراو جۆرەكاندا بوونیان بەردەوام بێت. هەروەكو چەندین هۆكاری تایبەتیش وەكو بزوێنەری مێژوو دیاریكراون وەكو ئابووریو فاكتەری خوێنو دەمارو رۆحو رۆمانسیەتی سرووشتو..تاد.
بەڵام ئەوەی جێگای سەرنجەو سەرباری بڕوابوون بە بوونو جیاوازی مۆتیڤەكانی بزوێنەری مێژوو، جۆرێك لە كۆدەنگی سەبارەت بە رەوتی پەرەسەندنی كۆمەڵایەتی هەبووە ئەویش لەوەدا كۆبووەتەوە كە كۆمەڵگە بەپێی كارلێكو جوڵەو پێكەوە كاركردنی كۆی رەگەزە مادیو مەعنەوییەكانی خودی خۆی دەجوڵێتو پەرەسەندنی خۆی دەكات كە ئەویش ملكەچی یاسا خۆییو بابەتیەكانی پەیوەست بە بوونو پێكهاتەی خودی ئەو كۆمەڵگەیە، كە ئەویش هەمیشە جوڵەیەكی هێواشو سرووشتی هەیە بەپێی سرووشتی تایبەتی ئەو كۆمەڵگایە.
كەواتە ئەگەر بڕوامان بەوە هەبێت كە پەرەسەندنی كۆمەڵایەتیو رەوتی مێژوو لە هەر كۆمەڵگەیەكدا بەپێی سرووشتی پێكهاتەو كارلێكە ناوخۆییەكانی ئەو كۆمەڵگەیە دەڕوات، ئەوا ناتوانین بڕوا بەوە بكەین كە رۆڵی تاكە كەسو تەنانەت دەستەو گروپیش گرنگییەكی ئەوتۆیان دەبێت، ناشێت تەسەوری ئەوە بكرێت تاك بە تەنیا، یان دەستەو گروپ بتوانن گۆڕانی گەورە لە سرووشتو لە جوڵەی كۆمەڵگەدا درووستبكەن، ئەمە روانینێكی سسیۆسیۆلۆجیە بەڵام هاوكات مێژووی مرۆڤایەتیش نیشانی دەدات كە چۆن هەندێجار تاكەكەس یان دەستەو گروپ چ رۆڵێكی دیاریان هەبووە.
بێگومان رەنگە لە شێوەی جۆرێك لە جوڵەیەكی میكانیكیدا هەوڵبدرێت كۆمەڵگە بەرەو گۆڕان ببرێتو بەبێ ئەوەی كە پێداویستیە كۆمەڵایەتیو بنیادییەكانی ئەو گۆڕانكاریە بوون و ئامادەبوونیان هەبێتو كۆمەڵگە رەوتی مێژووی خۆیی بڕیبێت، هەوڵبدرێت ماوەی ئەو قۆناغە مێژووییە كورتتر بكرێتەوەو جوڵەی پەرەسەندنی كۆمەڵگە خێرا بكرێتو گۆشەجوڵەی بەرەو پێشەوەچوون كە بەسرووشتی گۆشەیەكی زۆر تیژەو لە چەند پلەیەكی زۆر كەم زیاتر نیە، بكرێتە گۆشەیەكی وەستاو، یان كراوە، ئەوا مانای وایە لە دەرەوەڕاو بە هێزێكی میكانیكی هەوڵی گۆڕانكاری كۆمەڵگە دەدرێت كە ئەوەش لەگەڵ سرووشتی پەرەسەندنی كۆمەڵایەتیدا ناگونجێتو سەرئەنجام دەبێتە هۆی تێكدانی هارمۆنیای كۆمەڵایەتیو دەشێ جۆرێك لە پشێوییو فەوزای كۆمەڵایەتی بەرهەم بهێنێت. هەر ئەم هۆكارەیە لە زۆرێك لە كۆمەڵگە رۆژهەڵاتیەكاندا لە بری بەرهەمهێنانی گۆڕانێكی هێواشو سرووشتی كە بەرهەمی گۆڕانكاری ریشەیی بێت لە ژێرخانی كۆمەڵایەتیدا، لە سەرخاندا بانگەشە بۆ گۆڕانكاری دەكرێت كە ئەوەش بە پێچەوانەی سرووشتی كۆمەڵگەوە دەبینرێتو لە نێوان خوازیارانی ئەو جوڵەو گۆڕانەو پێكهاتەكانی كۆمەڵگەدا جۆرێك لە دیواری لێك تێنەگەیشتن درووست دەبێت كە لە روانگەی كۆمەڵگەوە خوازیارانو داكۆكیكەرانی هەر گۆڕانێكی لەو جۆرە وەكو شوێنكەوتنی جۆرێ لە وەهم سەیر دەكرێن. هەر بۆیە دەبێ بزانین نە پەرەسەندنی كۆمەڵایەتیو نە گۆڕانی كۆمەڵایەتیش بە گۆشەی وەستاو یان كراوە ناجوڵێنو ناڕۆن، بەڵكو رەوتێكی هێواشیان هەیە كە مۆتیڤەكەی لە نێو بنیادی كۆمەڵایەتی خۆیدایەو ئەویش پرۆسەیەكی هەمەلایەنەو گشتگرەو سەرتاپای جەستەی كۆمەڵگا دەگرێتەوە. هەر لێرەوە دەردەكەوێت كە ئەو هەموو پشێویی و دەنگەدەنگ و جوڵە ناسرووشتیانەی لە كۆمەڵگەی كوردیدا دەكرێن و ئەنجام دەدرێن و وەكو جوڵەی میكانیكانە دەبینرێن و دەبیسترێن، رووكەشن و لە بری ئەوەی بەرهەمی جوڵەو گۆڕانكاری ناوەوەی كۆمەڵگە بن، بەرهەم و دەرهاوێشتەی گرێ و رق و كینەو بچووكی و شكستی كەسێتی نوخبەیەكە لە كۆمەڵگەی كوردیدا كە پاڵنەری خەریكبوونی زۆربەیان بە حیزبایەتی و سیاسەتەوە گرێ كەسیەكان و ئەو پاشخانە ناتەندرووستەیە كە لێیەوە هاتوون و ئەوەش وایلێكردوون زۆرینەیان بوویەكی ئەگرێسیڤیان هەبێت و هەموو گرێكانی خۆیان بدەن بەسەر ئەوانی ترداو بە ناوی جۆراوجۆرەوە میللەت سەرقاڵ بكەن و شیرازەی كۆمەڵایەتی تێكبدەن و ئاشتی كۆمەڵایەتی بشێوینن و كۆمەڵگە بەرەو كارەسات و تراژیدیا ببەن لەبری گۆڕانكاری و گواستنەوە بۆ قۆناغێكی باشتر لەوەی ئێستا تێیدایە. ئێستا كۆمەڵگەی كوردی قوربانی دەستی ئەو نوخبە سیاسیەیە كە لە نیوەی دووەمی چلەكانەوە دەستیكردووە بە حیزبایەتی و سیاسەت و تاكو ئێستاش بەڕێوەبەرو جوڵێنەرو بڕیاردەری سیاسەت و حیزبایەتی و بەڕێوەبردنە لە كوردستانداو پێموایە ئەویش نوخبەیەكە ناتوانێت ئایندەیەكی لەوەی ئێستا باشتر بۆ كۆمەڵگەی كوردی بهێنێت. بۆیە درووست ئەوەیە ئەگەر ئێمە بە ئومێدی ئایندە بین، ناشێت چاوەڕوانی هیچ لەو نوخبەیە بكەین. بەڵكو هەنگاونانی كۆمەڵگەی كوردی بەرەو ئایندە لە دەرەوەی ئەو نوخبەیەو لە پشتی ئەوانەوە دەست پێدەكات. بەڵام ئایا كەی جەماوەری خەڵكی كوردستان بە حیزبی و ناحیزبیەوە لەو راستیە تێدەگات و بە دوای جێگرەوەی ئەم حیزبانەو ئەم نوخبە سیاسیەی ئێستادا دەگەڕێت؟؟؟
14/12/2016
وتارەکانی تری نوسەر