"ئەو علوجانە بە دەردێک دەبەین ناوی خۆیان بیرنەکەوێتەوە: محەمەد سەعید سەحاف". "ئەگەر کەمێک پیاوەتییان تێدایە، با خۆیان تاقیبکەنەوە، بزانن شۆڕەسوارەکانی عێراق و نەتەوەی مەزنی عەرەب چ وانەیەکیان دەدەنێ: سەدام حسەین". ئەمانە نموونەی ئەو وتەو قسانەن کە سەرانی دەوڵەتی عێراقی لە دوای داگیرکردنی کوەیت ساڵی ١٩٩٠ و پێش لێدانی عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣ لەلایەن ئەمەریکاوە دەیانکرد. بەڵام دەرکەوت کە سوپاکەی سەدام حسەین نەیتوانی سادەترین بەرگری بکات و لە کورتترین ماوەدا تێکشکاو پاش چەند مانگێک پاڵەوانەکەی نەتەوەی عەرەب لە کونێکدا وەکو دەعبایەکی ترسنۆک دەرهێنرا. ئیستا هەمان شریتەکانی ساڵی ٢٠٠٣ی عێراقمان گوێ لێدەبێتەوەو هەم ئەو شیعانەی عێراق کە ئەوسا کە لەترسی سەدام حسەین کونەمشکیان بە کۆشک و سەرا دەزانی و هەم هاومەزهەبە ئێرانیەکانیان بەهەمان زمان و روانین و عەقڵیەتی ئەوکاتەی سەدام و رژێمەکەی دەدوێن و خۆیان نمایش دەکەن. بۆ ئێران لێدانێکی جگەربڕی بەرکەوتووەو بەپێی ئامادابوون و رۆڵ و کاریگەری کەسی دووەمی وڵاتەکەی لەدەستچووەو دەشزانن پڕکردنەوەی ئەو بۆشاییەی کە کوشتنی قاسمی سڵێمانی درووستی دەکات بە ئاسانی پڕنابێتەوە، بۆیە هەم کاربەدەستانی کۆماری ئێرانی و هەم هەموو ئەو ئێرانییانەی کە شوێنکەوتووی رژێمی فەرمانڕەوای کۆماری ئیسلامین، بە ئەرکی سەرشانی خۆیانی دەزانن چیان پێدەکریت لە پێناوی کەسێتیەکدا بیکەن کە لە دەرەوەی سنوورەکانی ئێران بڕیاری سوریاو لوبنان و بەشێک لە فەلەستین و یەمەن و تا ئەندازەیەک بەحرەین و عێراقی دەداو هاوکات سەرکردایەتی شەڕی نەیارەکانی ئێرانی لە دەرەوەی سنوورەکانی ئێران بەسەرکەوتوویی دەکردو ئەو هەناردەکردنەی شۆڕس کە لە سەردەمی ئایەتوڵای خومەینیدا بۆ دەرەوەی سنووری ئێران وەکو ئەوەی دەیانویست سەرکەوتنی بەدەست نەهێنا، لە دوای ساڵی ٢٠٠٣ەوە قاسمی سلێمانی بەسەرکەوتووانە گەیاندیە ئەنجام و لە رێگای ئەوەوە کۆماری ئیسلامی هەژموونی خۆیی بەسەر ناوچەکەدا سەپاندو بەتەنیا رۆڵی ئەم کەسێتیە لە رۆڵی ئەمەریکاو سەرجەم بەرپرسانی وڵاتانی ناوچەکە دیارترو کاریگەرتر بوو. ئەم کەسێتیە داڕیژەرو جێبەجێکەری نەخشەو پلانی جەنگی بە وەکالەتی کۆماری ئیسلامی بوو لە دەرەوەی سنوورەکانی ئێران، واتە شەڕکردنی نەیارەکانی ئێران بەبێ بەشداری راستەوخۆی ئێران و بێ ئەوەی خوێنی ئێرانیەکان بڕژێت، بەڵام بەتەنیا رژانی خوێنی قاسمی سلێمانی بۆ ئێران لە خوێنی هەموو ئەو نەیارانەی ئێران بەنرخترو پڕبەهاترە کە بە نەخشە و پلانەکانی ئەم بەرپرسە ئێرانیە رژاون. بۆیە بۆ ئێران شتێکی سروشتیە کە دوچاری شۆکێکی چاوەڕون نەکراو بووبێت و ئەوەش بووبێتە پاڵنەری ئەو هەموو هەڵچوون هەڕەشەو گوڕەشەیە لە ئەمەریکاو لە ئیسرائیل، ئەگەرچی هاوارو هەڕەشەکانی ئێرانیش خاڵی نیە لە بەرهەمی هەمان ئەقڵی رۆژهەڵاتی کە زیاتر لە کردار قسەی هەیە.
ئەوەی پەیوەندی بە شیعەکانی عێراقەوە هەیە جێگای پرسیارە. ئایا شیعەکانی عێراق دەتوانن بیر لەوە بکەنەوە ئەگەر ئەمەریکا رژێمەکەی سەدامی نەڕوخاندایە، ئەوان ئیستا لە چ بارودۆخێکدا دەبوون؟ بێگومان ئەوەیان بیرناکەوێتەوە. دان بەوەشدا نانێن ئەوە ئەمەریکا بوو وایکرد ئەوان لە رێگای دەنگدانەوە وەکو زۆرینە ببنە خاوەنی حکومەتی عێراق کە بەوەش ئەمەریکا هەڵەیەکی خنکێنەری کرد کە عێراقی دایە دەستی ئەوان کە هیچ ئەزمونێکی دەوڵەتدارییان نەبوو. هەروەک ئەمەریکیەکان گەمژەییەکی گەورەیان کرد کە لەوە تێنەگەیشتن بە گۆڕینی شتێکی بچوک لە دیدی مارکسیانەوە بۆ ئایین" مەزهەب ئەفیونی گەلانە"، واتە ئەوان نەیاندەزانی ئینتیمای مەزهەبی شیعە چۆنەو لە چ ئاستێکی بەهێزدایە. ئەم بۆچوونە مارکسیە ئەگەر بەسەر هیچ گەل و کۆمەڵ و پێکهاتەیەکدا نەگونجێت، ئەوا بەسەر شیعەدا بەگشتی و شیعەی عێراقی وەکو پێکهاتەیەکی دواکەوتووی نیمچە سەرەتایی بەباشی دەگونجێت. واتە ئەگەر لە روانگەی مەزهەب و نیشتیمانەوە سەیری شیعەی عێراق بکەین ئەوا بێگومان ئینتیماو وابەستەیی تەواوەتی بۆ مەزهەبی شیعەیەو لەئاستی مەزهەبەکەدا نیشتیمان ئامادەبوونی نیە. سەرچاوەی سەرەکی کێشەی دەسەڵاتدارێتی لە عێراقدا ونبوونی ئینتیمای نیشتیمانیە لەژێر کاریگەری ئینتیمای مەزهەبیدا.
ئێستا دەبینین خەڵکی عێراق برسی و بێکارن، وڵات لە دزی و گەندەڵیدا وێرانبووە، جەستەی گەنج و لاوە برسی و بێکارەکانی وڵات خەڵتانی خوێنکران لە لایەن سوپا خوێنڕێژەکەی ویراقەوەو لەسەروەختی فەرمانڕاوایەتی عادل عەبدولمەهدیدا، ئەو شەیتانەی کە پێشتر خۆی وەکو فریشتە نماێش دەکرد. حیزبە شیعەکان هەریەکەو کۆمیتەیەکی سەربە باڵێکی کۆماری ئیسلامیەو ئەوەندەی پەیوەستن بە قوم و تارانەوە هێندە پەیوەست نین بەو وڵاتەوە کە ناوی عێراقەو ئەوان وەکو بەشێک لە نیشتیمانی شیعە سەیری دەکەن و تەنیا بۆ ئەو هەموو سەروەت و سامانە دەیانەوێت کە ئەوان دەیبەن و خەڵکەکەشی برسی و رەش و رووت و رەجاڵن. پەرلەمانە شیعەکەی عێراق هێندەی بۆ کوشتنی قاسمی سلێمانی تەنگاوە، هێندە بۆ ئەبومەهدی موهەندیس تەنگاو و خەمبار نیە. تەنانەت ئەو سەرۆکوەزیرانەی کە پێش چەند هەفتەیەک پەرلەمان و هێزە شیعەکان ناچاری دەست لەکارکێسانەوەیان کرد، ئەمڕۆ وەکو کۆیلەی مەزهەب چووە ناو پەرلەمان و بەهەمان ئاوازی شیعە تووندڕەو و نەخوێندەوار و عەقڵ خێڵەکی و کۆیلەکان دەیخوێند، واتە ئەمیش خۆی نمایش دەکرد کە دیارە بەشێکی بۆ رازیکردنی ئاغا ئێرانیەکانی بوو، ئەگەرچی گومانی ئەوەش دەکرێت چونی عادل عەبدولمەهدی بۆ پەرلەمان و قسەکانی بۆ ئەوە بووبێت زیاتر شیعەکان سەرگەرم بکات و بیانخاتە بەردەم کێشەی ئاڵۆزترەوە بەومەبەستەی تۆلەی ئەو شکستەیان لێبکاتەوە کە دوچاریانکردو نەیانهێست حکومەتەکەی سەرکەوتوو بێت و بەرامبەر بە جەماوەری خۆپیشاندەریش ریسوایان کرد. ئەگەر لێکدانەوەکە بەم ئاراستەیەش بێت ئەوا دیسان نیشانی دەدات کە تەنانەت ئینتیمای نیشتیمانی لای عێراقیەکان نەک هەر لە خوارەوەیە بەڵکو لەسەرەوەو لە لوتکەکانی دەسەڵاتە جۆراوجۆرەکانیشدا هەرەسیهێناوەو ئەمەش هۆکاری سەرەکیە بۆ روخاندنی بنەمای دەوڵەت لە عێراقدا، واتە ئێستا عێراق لەبەردەمی هەڵوەشاندنەوەدایە لە روانگەی هەرەسی ئینتیماو دڵسۆزی خەڵکەکەیەوەو لە روانگەی نەمانی سەروەری و کەسێتی دەوڵەتەوە. بەرپرسی یەکەمی گەیاندنی عێراق بەم قۆناغە، زۆرینەی شیعەی عێراقن، کە لەبری ئینتیما بۆ نیشتیمان، ئینتیمایان بۆ مەزهەبە، لەبری خەبات بۆ ئازادی و ژیانێکی هاوچەرخ ئەوان شانازی بەمانەوەیانەوە وەکو کۆیلەی مەزهەب دەکەن و لەبری بەکارهێنانی عەقڵ و مێشکیان و گەیشتنیان بە ئاستێک وەکو کەس کەسێت و رەفتاری تایبەت بەخۆیانیان هەبێت، تاکو ئێستا چاوەڕوانی مەرجەع و ئیمام و رابەری ئایینین بڕیاریان بۆ بدات و ئاراستەیان بکات. ئەگەر ئەمە بارودۆخی شیعەی عێراق بێت کە زۆرینەیەو ئەوان چارەنووسی عێراق یەکلا دەکەنەوە دەبێت چارەنووسی ئەم عێراقە بەکوێ بگات؟ شیعەی عێراق ئێستا هەڕەشەی تووند لە ئەمەریکیەکان دەکەن، بەڵام لە رووی راستیەوە ئەو هەڕەشانە بێجگە لە هاژەو هوژە هیچی تر نیەو ناشێت کاریگەرییەکی ئەوتۆیان هەبێت چونکە شەڕی ئیستا شەڕی تەکنۆلۆجیایە، شەڕی ئەو فڕۆکەیە کە لەوپەڕی دنیاوە بە کۆنترۆل ئاراستە دەکرێت و ئەبو مەهدی موهەندیس و قاسمی سلێمانی دەکاتە ئامانج. ئەمە بارودۆخی عێراقی سەردەمی شیعەیە کە هیچ تروسکەیەکی بۆ ئایندەیەکی باشتر تێدا نابینرێت، کەواتە دەبێ کورد لەم عێراقەدا چی بکات و چاوەڕوانی چی بکات؟
بێگومان بەدبەختی کوردی باشوور هەر لەسەرەتاوە ئەوەبووە کە بەریتانیای خوێنڕێژ کردویەتیە پارسەنگ بۆ دروستکردنی هاوسەنگی لە نێوان سونەو ئەم پێکهاتە شیعەیەدا. خۆبەخاوەنکردنی کورد بۆ کێشەکانی عێراق هەڵەیەکی گەورەیە. ئەگەر کورد بە لۆجیکی عەقڵ بیربکاتەوە، دەبێ لە دوورەوە سەیری بارودۆخی عێراق بکات کە چاوەڕوانی هیچ ئایندەیەکی گەشی لێناکرێت و خۆی ئامادە بکات بۆ هەر رووداوێک کە ئەگەری ئەوەی هەبێت لەبەرژەوەندی کورد بشکێتەوە.