رۆژ بەرۆژ بەناو سیاسیەکانی کوردستان، هەرجارە و بەجۆرێک خەرمانی دەستکەوتەکان کە بەخوێنی رۆڵەکانی گەلەمان هاتۆتە بەرهەم رادەستی داگیرکەرانیان دەکەنەوە، لەکاتی پرۆسەی ئازادی عێراق، لەبری یەکگرتوی و یەک هەڵوێستی لەسەر قەزیەی نەتەوەی گەلەکەمان، کە لەژێر حوکمی فاشی بەعسدابوون، هەڵستان بەکاری حیزبایەتی، رەونەقی حیزبی جێگای کوردایەتی گرتەوە، گرژی و دژایەتی یەکتری جێگای برایەتی و ئارامی و ئاشتەوەی نەتەوایەتی گرتەوە.
ئەوان نەک نەیان توانی لە بەر دەسکەوتی حیزبی دەسکەتی گەورەی نەتەوەی بەدەست بێنن، وەک بەشداری پێکردنی گەلانی چەوساوەی پێشو کە حوکمەتی عیراقی چەوساندبونیەوە لەتەواوی دامەزراوەسیاسی و حوکومیەکان، بەڵکو لەهەرێم سودیان لێوەرگرتن بۆ کورسی کۆتا بۆمەرامی بەرژەوەندی حیزبی، لە بنەرەتیشدا نە لە ناوچەی جێناکۆک رێگەیاندان نمایشی کاری خۆیان بکەن و نە لە کوردستانیش بەشداری بکەن بەوەی بەدەنگی خۆیان نوێنەرایەتی خۆیان هەڵبژێرن،
بۆیە لە پێناوی دەستکەوتی حیزبی و کەسی خۆیان لە بیرچوەوە، کاتێک بینیان ئەوگەلە دوایان کەوتەوە و پارێزگاری لە خۆیان و سەروەت و سامانیان دەکات، هەرئەوەش وایکرد لەپێناوی مانەوەی خۆیان و کۆکردنەوەی سەروەت و سامانی زۆر و زەوەند، دەست بەرداری ئاشتەوەی کۆمەڵایەتی و یەکڕیزی و پاراستنی گیانی برایەتیبن لەگەڵ خۆیان و ئەوگەلانەی لەگەیاندا دەژن، بۆئەوەی بیری رەگەز پەرستی و هەستی خۆ بەکەمزانی و حوکمی کوردی بە شایستەی خۆیان بزانن ئەو گەلانی لەگەڵ کوردا دەژین، بەڵام تۆخی رەنگی حیزبی تەوای رەنگی نەتەوەی کوردایەتی کاڵ کردەوە، بۆیە ئەم رەنگە ئاشتەوای کۆمەڵاتی و جوانی بەیەکەوە ژیانی هاوڵاتیانی لەناوبرد. متمانەشی لە ناخی تاکدا بەرامبەر بەیەکی مراند بەهۆی ژەهری حیزبایەتی.
لەبری متمانە نەمان بە نیشتیمان و نەتەوە و خاک، ئەو جەستەیەی پێدەگوترێت نەتەوە و کوردستان و هەستی کوردایەتی مین رێژکرا، بەمین(لوغم)ی بەرژەوەندی، ئەومینەی هەرجارەو لە داپۆشینی بەرژەوەندی باڵای حیزبەوە لە لوتکەی حەزی شەخسیەوە چەکەرەدەکات و دەتەقێتەوە، دێن بۆ داپۆشین و چاوبەستەکی خەڵک بەناوی کوردستان و خەبات و تێکۆشانەوە ونی دەکەن و خەڵکی داماوی کوردستانی پێ چاوبەست دەکەن.
هەموو ئەو مینانە لەمینی دووژمنانی گەلی کورد گەورەترە و هەرجارەو بەشێکی گەورەی پێ وێران دەکەن، لەیەکەم ساتی دوای رزگار کردنی عیراق، لەبری گێرانەوە خاک و موکوربون لەسەر دیاریکردنی سنوری کوردستان چون عاشقی گیرفانی بریمەر بوون، پێش ئەوەش رۆحی کوردایەتی بەتیغی براکان لە شەری ناوەخۆدا شادەماری بردرابوو.
هەموو ئەم کارانە رۆژێک سزای ئەوانەی نەدا، بەڵکوو رۆژ لەدوای رۆژ گەرمتر بوون لەسەر رەفتارەکانیان و ریکەوتن لەپێناوی مانەوە لەدەسەڵات و پارستنی بەرژەوەندیەکانیان، تا ئەو رادەیەی نەباکیان بە کوردستانی بوونی ئەم خاکە هەبوو کەپێی دەگوترێ ناوچەی جێناکۆک، نە باکیان بە ئازادی و نەباکیان بە هێزی نیشتیمانی خاوەنی دیسپلینی پێشکەوتوی نەتەوەی و پرچەک بەچەکی پێشکەوتو هەبوو،
نە باکیان بە سامانی ئەم وڵاتە هەیە، ئەوەی کە باکیان پێی هەبێ مانەوەیە لەدەسەڵات و لەهەرەمی بریاردان، ئەوانەی دەشیانەوێت و بەهەموو هەڵەیەک بڵێن بەڵێ و ئامادەن هەموو بریارێکی خراپ پەردەپۆشکەن، ئەوانەن دەیانەوێ پارێزگاری لە بەرژەوەندیەکانیان بکەن، پێویستیشیان بەکەسێکە کە پارێزەریان بێت. ئەویش لە لوتکەی دەسەڵاتدابێت، ئەوەی ئەمرۆ هەرۆژەو بەناوێکە ئەو ئەنجومەنەی دروستیان کردوە.
دروست بونی ئەنجومەنی ریفراندۆم بەرانجامی ئەو شکستە گەورەیە بوو، کە لە ١٢ی ئۆکتۆبەری ٢٠١٥ بەداخستنی پەرلەمان کوتای هات، لەکاتێکدا لە پێناوی حەزی شەخسی و خۆ سەپاندنی بەزۆر لەسەرۆکایەتی هەرێم و دور لە هەموو پرانسیپێکی دیموکراسی لەم هەرێمە، دوای ئەوەی پەرلەمانیان داخست و وەزیرەکانی گۆرانیان گێرایەوە لە وەزیفە،
هاوپەیمان بێدەنگ بوون لەئاستیان ئەمەش وایکرد، بکەونە عینادی و بەردەوام بن بە سەرکێشی بە هەموو شتێکی ئەم گەلە، هەروەها وایان دانابوو کە هاوپەیمانان لەئاست هەمووشتێ بێدەنگی هەڵدەبژێرن، بەڵام لە ئاست ریفراندۆم هەموو دۆستان و هاوپەیمان، خەم خۆرانی داوایان کرد کە ریفراندۆم راگرن دوای بخەن بەڵام هەرگیز گوێیان بەکەس نەدا، وایان دانابوو وەک پەکخستنی پەرلەمان و بڕینی موچەی هاوڵاتیان بۆیان تاسەر دەروات، ئەنجومەنی ریفراندۆم جێگای هەموشتێکی دەگرێتەوە.
دوای ئەوەی بەسەرکێشی کردن بەریفراندۆم و داسەپاندنی حەزی شەخسی وایکرد حکومەتی عیراقی بەهاوکاری تورکیا و ئێران بچێتە قۆناغێکی پێشتر سنور بەسەر خەڵکی کورستاندا دابخات و لەرێکەوتنێکدا بەبەرچاوی هەموو جیهان تەواوی ئەودەستکەتانەی کورد بەدەستی هێنابوو بەخوینی سەدان شەهید، لەدوای پرۆسەی ئازادی عیراق بەگشتی و شەهیدی زۆری شەری داعش بەتایبەتی، لە بەرواری ١٦ی ئۆکتۆبەر لەباربرا،لەشەورۆژێکدا تەواوی ناوچەی جێناکۆک خرایەوە دەست حکومەتی عیراقی،
ئەم لەدوو روانگەیەوە روویدا، یەکێکیان دوای ئەوەی هاوپەیمانان گوێیان لێنەگرتن کەس بەهانایانەوە نەهات و ئەویتریان بەرژەوەندی حیزبی، هەندێک لەوحیزبانە بەهۆی جەنگی داعش و راکردن و جێهێشتنی هاوڵاتیان لەشەنگال و بەشێکی زۆری کوردستان، ئەمەش وایکرد نفوزی کەم بکات، هەروەها بەهێزبونی هەندێک هێزی تر کە خۆیان کردە بەدیلی ئەوان وەک هێزەکانی سەربەپەکەکە جەماوری ئەم ناوچەیە رویان کردە ئەوان، بۆئەوەی هێزی بەرامبەریشی توشی هەمان شکست بکات و هەرایەکی زۆری لەسەربکات و تۆڵەی شەنگالی لێبکاتەوە لەرادەست کردنەوەی تەواوەی سنوری کوردستان بەعیراق لەکەرکوک تۆڵەی خۆی لە یەکێتی کردوە، بەوەش پارتی وەک هەموو شتەکانی تر یەکێتی کردە شەریک، لەکاتێکدا لەرسەر چۆڵکردن رێک کەوتبوون، ئەمەش وایکرد تەواوی ئەوانەی کورد بەدەستی هێنابوو، لەپێناوی مانەوەی خۆی لەدەستی بدات بەوەش تەوای ریسەکەی کردوە بەخوری.
سەرای ئەوەش توانیان دوای ئەوەی شکستیان خوارد لە ریفراندۆم و تێگەیشتنیان لە کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان کە کەسیان لەگەڵنیە، ئەواوە وایکرد لەم کاتەدا بەزمی ریفراندۆم و کشانەوەی هێزەکانیان لە نەوچە جێناکۆکەکان، بکە دەرفەت بۆ نەکردنی هەڵبژاردن، لاکاتێکدا گومانم هەیە لەوەی ئەوە رێکەوتنێکی پێشەوەختەی تورکیا و ئێران و عیراق بێت لەگەڵ سەرانی کورد بۆ ئەوەی ئاشبەتاڵ بکەن بۆیەش ئەمریکا لەترسی ئەوەی ئێرە بکەوێتە ژێر هەژموونی ئێران و تورکیا داوای راگرتنی ریفراندۆمی کرد و ئەوانیش بەقسەیان نەکرد ناچار بۆ شکاندنی سەرانی کورد ئەو هەڵایەی بۆکردبن لەکاتێکدا بارزانی پێشتر لەگەڵ ئەمریکا بۆبرێک پارە لە پێناو جەنگی موسڵ و دواتر چوڵکردنی رێکەوتبون.
ئەگەر بارزانی و هاوەڵانی لە ئەنجومەنی سیاسی بەردەوام بن لەسەر ئەم عینادی و گاڵتەجاریە بەخەڵکی کوردستان و خۆیان، دور مەچون لەماوەیەکی کەمدا تەواوی ئەو ئەزمونەی هەیە بکەنە قوربانی خۆیان لە پێناو مانەوەیان ئاشبەتاڵ بکەن، سەرنجام ئەوەی کورد بەدەستی هێناوە لەباری ببەن ، تەواوی ریسکە بکەنەوە بەخوری. وەک لە ناوچە جێناکۆکەکان کردیان، ریسەکەیان جارێکیتر کردەوە بەخوری.