ڕۆژ لەدوای ڕۆژ بارودۆخی ھەرێمی كوردستان لە ھەموو بوارەكان بەرەو خراپی دەڕوات، ژیان و گوزرانی خەڵك بەردەوام سەختترو دژوارتر دەبێت یٔەمەش بێسەرو بەری و بێ پلانی و خراپی حوكمڕانی یە.
نەگەڕانەوەی داھاتی نەوت و گومركی خاڵە سنووریەكان و داھاتی تر بۆ خزینەی حكومەت و دابەشنەكردنی مووچە ، یەكیكی تری لەو بابەتە گەرمانەیە كە یٔێستا بوەتە جێی مشت و مڕی خەڵكی كوردستان و میدیا و حیزب و لایەنەكان.
كێشەو قەیرانەكان بەھێچ جۆریك پەیوەندی بە نەناردنی بودجەو نرخی نەوت و یٔەم بابەتانەوە نییە ، بەڵكو ھوكاری سەرەكی پەیوەندی بە قەیرانی بونییادیە لەھەیكلییەتی حوكمڕانی دەسەڵاتە، یٔەم قەیرانە ھەیكەلییە لە یٔاستی قەیرانی سیاسی و یٔابوری و دارایی ماف و یٔازادییەكان ڕەنگی داوەتەوە، ھێزە باڵادەستەكان بنەمای دەسەڵاتەكەیان واداڕشتوە لە خزمەتی كەمینەیەكی بنەماڵەیی و بەزیانی زۆرینەیەك تەواو دەبێت.
بۆیە یٔەوەی ڕوودەدات بەترۆكی بیباكی و یاریكردنی دەسەڵاتە بەمقدرات و قوت و مووچەو ژیان و گوزرانی یٔەم خەڵكە، دەسەڵاتداران بەوە نەوەستاون باج و گومرك زیاد بكەن، ھەڵوسانی یٔابوری ڕووبدات، بەڵكو یٔەوەتانی دەستیان بردوە بۆ مووچەی خەڵكی.
بەتەواوەتی بۆ خەڵكی كوردستان ڕوون بوەتەوە كە یٔەوەی پێشتر دەیانووت گوایە بە ھۆی شەڕی داعش ، دابەزینی نرخی نەوت ، بوونی یٔاوارە لەھەرێم ، نە خۆشی كرۆنا، ناتوانین بەڕێك و پێكی مووچە دابەشبكەین ، ھەموو بەھانەی بێبنەماو دوور بوون لە ڕاستییەوە ، خۆ یٔێستا شەڕ نەماوە ، نرخی نەوت فڕیوە ، نەخۆشی كرۆنا كەم بوەتەوە كەچی بارودۆخی خەڵك خراپتر بووە،ھاوكات یٔابوری زۆربەی زۆری وەڵاتان بەرەو گەشەكردن دەڕوات و لە خزمەتی ھاوڵاتیان بەكار دەھێنرێ، كەچی یٔەم حیزبانەی دەسەڵات یاری بە موقدەراتی خەڵك دەكەن.
سرنج بدەن بۆ نموونە دوكانێكی سەرتاشین ساڵانە زیاتر لە سێسەد ھەزار دینار باجی لێ وەردەگرن كەچی سەدان كۆمپانیای نەوتی و ھەزارەھاش كۆمپانیای سەر بە ھەردوو حیزب ھەن، یٔەمانە یەك دینار باج نادەن چونكە ھێ خۆیانە، بۆیە دیسان دووبارەی دەكەمەوە یٔەوەی یٔێستا ڕوودەدات بە سیستەم كردنی گەندەڵی یە وگەیشتنیەتی بە لوتكە، پێناسەكەی سیستەمی گەندەڵی ، لە زانستی سیاسی دا یٔەوەیە ، كە ھیچ جیاوازییەك لە نێوان موڵكی تایبەت و موڵكی دەوڵەت نامێنێت بەوەی كەرتی تایبەت ھەر چی پەیوەندی بەدەوڵەتەوە ھەیە بە ھی خۆی دەزانێت وكەی ویستی قووتی دەدات، وەك یٔەوەی یٔێستا لە ھەرێم ڕوودەدات.
دیسان سرنج بدەن ژمارەیەكی زۆر لە بیرە نەوتەكان لەھەرێمی كوردستان ھی بەرپرسە حیزبییەكانی ھەردوولان ، بێشەرمانەش ناوی خاوەنەكانیان دەھێنرێ ،یٔەم بیرە ھی فڵان كەسە یٔەوی تر ھی فڵان بەرپرسی پارتی یا یەكێتیە، یٔەمە یەكێكی ترە لە سیماكانی گەندەڵی كە لە مێژە سەرتاپای جەستەی سیستەمی ھەرێمی كوردستانی ڕزاندوە.
داھاتی ھەرێمی كوردستان زۆرەو جوراو جۆرە ، وەك داھاتی نەوت، ناوخۆیی ، سنوورەكان ، ھاوكاری ھاوپەیمانان ، سولفە لە بەغداوە، جا لە بری یٔەوەی یٔەم داھاتانە بۆ خۆشگوزرانی خەڵك و لە خزمەتی ھاوڵاتیاندا بە كار بھێنرێ ، دەبرێن بۆ حیزب و لە حیزبیشەوە بۆ بنەماڵە ، حیزب كۆنتروڵی یٔابوری كوردستانی كردوە لە جمو جوڵی بازاڕەوە تادەگاتە وەبەرھێنان، كۆمپانییەكانی دەرمان ، ھاوردەكردنی سەیارەو جگەرەو مشروب و زۆر شتی دیكەش، كەچی بەم داھاتە زۆرە تێر ناخوون و مووچەی مووچە خۆران دەدزن و نایدەنێ كە تاكە سەرچاوەی بژێویانە.
كاتی یٔەوە ھاتووە، خەڵكی كوردستان ، یٔەوانەی زەرەرمەندی دەستی یٔەم دەسەڵاتن، ھێزە یٔۆپۆزسییونەكان ، بزوتنەوەی خەڵكی ناڕازی، ھەموو چین و توێژە دڵسوزەكان بەبەرنامەیەكی تۆكمەو ھەمە لایەنە، لە چوار چێوەیەكی ھاوبەشدا كە داوا ڕەواكانی خەڵك لە خۆ بگرێت كۆببنەوە و فشاری مەدەنیانە بگرنە بەر تاكو بگەن بە یٔاسۆ، یٔەویش ڕزگار بوونمانە لەو جەورو ستەمەگەورەیەی دەسەڵاتداران.
پێویست ھەموو لایەكمان یٔەوە بزانین كە یٔێتیلافی حوكمڕانی، دڵنیان لەوەی بارودۆخەكە لە بەرژەوەندی خۆیانەو بەباشی بۆیان چوەتە سەر، پارتی و یەكێتی و یٔینجا گوڕان باش لە مەزاج و خەمساردی خەڵك تێگەیشتوون، بۆیە بەردەوامیان بەم دۆخەداوە.
خەڵكی كوردستان چۆن لە ڕابوردودا و لە خراپترین دۆخدا ڕاپەڕینی دژی بەعس یٔەنجامدا ، یٔێستاش كاتی یٔەوە ھاتووە جاریكی تر دژ بەم دەسەڵاتە شێوازی خەباتی جۆراو جۆری مەدەنیانە، لە یٔامرازی فشاری شارستانی ، ھەنگاوی بوێرانە ، خۆكۆكردنەوەیەكی جەماوەر لە ژێر دروشمی واقعیدا،جوڵاندنی شەقام و نووسین و یٔامرازی دبلوماسی و یٔاشتیانەو ھەرشێوازیكی دیكەی پێویست بگرنە بەر ، كاتی یٔەوە ھاتووە شووێنەكانی كاركردن ، یٔەوەی كرێكارانی پاككەرەوەو ژینگە پارێز پێی ھەڵسان، ماموستایان، فەرمانبەران نەچنە شووینی كارەكانیان ، یٔەندامانی پەرلەمانی یٔۆپۆزسیون لە بەغدا ، ھەر ھەموو پێكەوە بەرنامەیەكی ھەمە لایەن دابڕێژن بەمەبەستی فشار بۆ سەر دەسەڵات.
یٔەم دۆخە چیتر قبوڵناكرێت، تادێت خێزان وەك یەكەیەكی بچووكی كۆمەڵگا لە بەر یەك ھەڵدەوەشێتەوە، ژمارەی كۆچ و سەر خۆھەڵگرتن زیاد بووە ، یٔەوانەیش كە لە كوردستان ماونەتەوە بە دەست چەندین كێشەو گرفتەوە دەناڵێنن ، چەند دیاردەیەكی مەترسیدار بەرۆكی خەڵكیان گرتوە، وەك زیادبوونی ڕێژەی بەكار ھێنانی ماددەھۆشبەرەكان ، ھەڵكشانی تاوانەكان بە ھەموو جۆرەكانییەوە، خۆسوتاندن ، دزی ، كۆشتن ، ھە موو یٔەمانە دەریٔەنجامی یٔەو قەیرانە یٔابوری و سیاسی و كۆمەڵایەتیەن كە لەھەرێم ھەن و بەرھەمی سیاسەتی وێرانكارانەی دەسەڵاتی ھەرێمن، بۆیە یٔەركە لە سەر ھەمووان ڕووبەڕووی یٔەم دەسەڵاتە ببنەوە