دەنگدان و پرۆسە دیموکراسیەکان لە عێراقدا بوونەتە نمایش و فۆڕمێک لە مەیلی گەڵتەجاڕیی بۆ داپۆشینیی چەوتیی و گەندەڵیی و ڕاستکردنەوەی باری لاری ناهاوسەنگییەکان.

هەڵبژاردن چ سودێکی هەیە کاتێک ته‌كه‌تولی شه‌عبی میلیشیایی و میللیگه‌رای شیعه‌ و ناسیۆنالیزمی دینی وەک خۆی دەمێنێتەوە لە عێراق و بە ئاستەمیش نوزەی گۆڕان و ئومێدی چاکسازیی دیار نییە.

ئێستاو دوای هەڵبژاردنی ١٠/١٠/٢٠٢١ سه‌فه‌قاتی نه‌وتی و گه‌نده‌ڵی دارایی و ماڵیی گه‌وره‌ له‌ عێراق لەسەر دەستی بلۆکە گەورەکانی نەوت به‌ هیچ جۆرێك کۆتایی نایەت و دۆخ تابێت ئاڵۆزتر دەبێت.

خواستی دەنگدەر لە دۆڵێکەو دەنگدانەوەی لە دۆڵێکیتر، ده‌نگدەران لە پرۆسەکانی هەڵبژاردن بوونەتە لەیستۆک و بوکەڵەو ته‌نها پەنجەیان شین دەکەن. تەنانەت نوێنەری خۆشیان دیاری ناکەن بۆ گۆڕانکاریی ڕیشەیی، نوێنەران وەهمی گۆڕانکارین، میکانیزمی جوڵەپێکردنی پلانی دەرەوەی خەیاڵدانی خۆیانن، هەتا دەوڵەتی قووڵیی فاشیزمی مەزهەبیی هەبێ و ئەمریکا پێی ڕازی بێ دۆخی عێراق لەوە باشتر نابێت و دیموکراسیەت و مەندوب دەقی شانۆگەریی و ئەکتەرن.

ئه‌وەی کە نه‌خشه‌كه‌ داده‌رێژێت، وادەی کۆبونەوەی پەرلەمان ڕێک دەخات، سەرۆک وەزیر دیاری دەکات، وەزیرەکان تەکلیف دەکات و سوكانی پاسەکەی به‌ده‌سته‌ نوێنه‌ره‌كان نین و بگرە ئەوان کەوتوونەتە نزمترین ئاستی یاسادانان و پەراوێزی یاریەکەوە.

ئێران و ئەمریکا خۆیان ئیمامەکەن، سڵاوات خۆیان ئەیدەن، سیاسییه‌ باڵاو جه‌نراڵه‌كانی پشتەوەن، عیملاق و کاپتنی کەشتیەکە خۆیانن، کارەکە ئاسان دەکەن بۆ ڕاپەڕاندن و فەرموو دەکەن، وا ده‌رده‌كه‌وێت هێشتا ده‌ستوخه‌ت و جێپەنجەی كاراكته‌ره‌ گه‌وره‌كان كارایی مابێت و بەدیلی دیموکراسیی و دەنگدان بێت.

شیعه‌كان کەمێک هه‌ستیان به‌ مه‌ترسی ئه‌و بۆشاییه‌ سیاسییه‌ گه‌وره‌یه‌ کرد له‌دوای کوشتنی دووساڵ لەمەوبەریی قاسم سوله‌یمانی. چونکە سوله‌یمانیی ده‌سوخه‌تی زۆری به‌جێهێشت له‌ نه‌خشه‌ی سیاسی و جیوپۆله‌تیكی هه‌ڵبژاردنه‌كانی رابردووی 2003 بۆ 2018 هەر خۆی ئه‌ندازیاری ده‌نگ و ره‌نگ و كورسی و پێكهێنه‌ری هاوپه‌یمانێتییه‌ گه‌وره‌كان و نه‌خشه‌ سیاسیه‌كان و دانانی وەزیرەکان بوو‌، بەڵام ئەو ترسە ڕەوییەوە، ئێستاش ده‌خوازن بە گوتاری زەینەب سولەیمانی و قائانیی و پرۆكسییه‌كانی شیعەو سوننە بەردەوامی بەو ڕەوشە بدەن، لەو نێوەندە تاکە لیست و بەرە کوردە، هیچ ڕوانگەو ئەجێندایەکی قووڵیی فەرمیی و ئاشکرای نییە بۆ شەراکەتی سیاسیی ئایندە. بە کورتی سەرباری ململانێ و کێبرکێ ناوخۆییەکان و بوونی ئەو نوێنەرانەی بە کوردی قسەدەکەن، جڤاتی کودیی هیچ پرۆژەیەکی ئاسۆ ڕوونی نییە بۆ ئەو ئینکارو فاشیزمە خەوتوەی کە هەرکات وەخەبەرهات دەبێتە هەڕەشە لەسەر ستاتۆی فیدراڵی هەرێم.