هەندێک سیناریۆ لە ئارادان، کە بە نیسبەت هەرێمی کورستانەوە، سیناریۆی مەترسیدارن، سیناریۆکان داڕێژراون و کاریشیان لەسەر کراوە، تەنها هاتنە خەتی ئەمەریکا و ئەوروپا ، بەر بەو سیناریۆیانە دەگرن.
دۆخی ئێستای هەرێم، ڕێک لە دۆخی ڕۆژانی پێش ڕیفراندۆم دەچێت، هاوشێوەی ئەوکات، گەلەکۆمەیەکی عێراقی- ئیقلیمی لە ئارادایە، هاوشێوەی ئەوکاتیش، هێزەکانی هەرێم پەرتەوازە و دابەشبوون، زەمینە لە بارە بۆ سەرگرتنی هەموو جوڵەیەک دژی هەرێم و بەبچوکترین جوڵە، هەرێم دابەش دەبێت.
گەمەکەری سەرەکی ئەمجارەی یاریەکە تورکیایە، دەیەوێت بە دوو ڕێککەوتنی جیا لەگەڵ پارتی و عێراق، دۆخەکە ئاڵۆز بکات و بە لای بەرژەوەندی خویدا دابشکێنێت، بەتایبەت بۆ ئەو مەبەستە، لە ڕۆژانی ڕابردوودا، ژمارەیەک جەنەراڵی ڕاوێژکار سەردانی بەغدایان کردووە.
هاوکات لەگەڵ هاتنی جەنەراڵەکاندا، جوڵەی نائاسایی هێز هەیە، هەم لای عێراق و هەم لای پارتیشەوە، جوڵەکان بۆنی ڕوودانی زنجیرەیەک ڕووداو و ئاڵۆزیان لێ دێت.
گەر سیناریۆکان تێک نەچن، چونکە لە ڕۆژهەڵاتدا، هەموو شت بە لەحزەیەو زوو زوو هاوکێشەکان گۆڕانیان بەسەردا دێ، تورکیا هەوڵی ئاڵۆزکردنی دۆخی شەنگال دەدا، بە هێرشی ئاسمانی، بەپێی سیناریۆکە، هێزەکانی ڕۆژ بەرەو ئەو ناوچانە دەکشێن، هەم بۆ بڕینی نێوان قەندیل و ڕۆژاوا، هەم بۆ دەستگەیشتن بە بۆریە نەوتیەکانی دێرکیش کە ئێستا لە ژێر هەیمەنەی یەپەگەیە.
ئەوە خواستی تورکیایە، هەم لە قاڵبدانی پەکەکە، هەم بردنی ئەو هێزانە بۆ سنور، هەمیش لەدەست دەرهێنانی ئەو بۆریە نەوتیانەو راکێشانی هەموو لایەنەکان بو بەشداری کردن لەگەلەکۆمەکەیدا.
پرسیار دێتە پێشەوە، بۆ هێزی ڕۆژ؟ هێزی ڕۆژ هەم هێزێکی تایبەتە بە کوردانی سوریا، هەم هێزێکی نەیاری پەکەکە و یەپەگەشە، بەکارهێنانی ئەو هێزە ئاسانە لە ڕووی نێودەوڵەتیەوە بۆ ئاڵۆزکردنی دۆخەکەو دەبرێتە قاڵبی شەڕی نێوخۆیی کوردەوە.
ئەی پارتی چی قازانج دەکات؟ پارتی لەڕووی جوگرافیەوە هاوسنورە لەگەڵ تورکیادا، هەمیشە پێویستی بە پشتیوانی ئابوری و سیاسی ئەو وڵاتە هەیە و هەبووە، ئەم حیزبە یەکلا بووەتەوە کە مل بۆ عێراق نادات، بۆ مل نەدانیش، بۆ ناردنی نەوت، بۆ هەموو جۆرە پشتگیریەک، تورکیای پێویستە، ئەمە جگە لەوەی پێیوایە، ڕوودانی ئەو سیناریۆیانە، پەکەکە لە شەنگال دوور دەخاتەوە و لە فشارەکان ی ئەو هێزە قوتاری دەبێت.
تموحی ئەوەشی هەیە، لە حاڵەتی ڕوودانی ئاڵۆزیدا، دەرفەتێک بێتە پێشەوە، هەندێک لە بیرە نەوتیەکانی ئەو ناوچانە بە دەست بێنێتەوەو چیتر منەتی بە عێراق نەبێت.
ئەی عێراق بۆ هاتووەتە ناو هاوکێشەکەوە؟ تورکیا لەبەرانبەر پەلکێش کردنیدا بۆ ئەم شەڕە کۆمەڵێک بەڵێنی پێداوە، یەکەم: لەقاڵبدانی هەرێم و لاواز کردنی، کازمیش پێویستی بەمەیە، چونکە بەرامبەر حەشد هیچی پێنەکرا و بو هەڵبژاردن دەستکەوتی نیە، دەیەوی هاوشێوەی عەبادی، لە قاڵبدانی هەرێم بکاتە دەستکەوت، بەتایبەت شەقامی شیعی بەرانبەر هەرێم دنە دراوە.
لەپاڵ ئەوەشدا، دەیەوێ ئەوە بۆ تورکیا بکات، لە بەرانبەردا، تورکیا پشتیوانی بێت، تا هێز لە سنورەوە و بە ئاراستەی زاخۆ ببات، ١٢ کم لە تەنیشت برایم خەلیلەوە، خاڵێکی سنوری دابنێت، عێراقیش، هەندێک لە خاڵە سنوریەکانی تەرخان بکات، بۆ ئەو کاڵا تورکیانەی بە ترانزێت لە ئێرانەوە دێن.
لەپاڵ ئەم سیناریۆیانەدا، ناوخۆی هەرێم تادێت لەت و پەتتر دەبێ، نێوان یەکێتی و پارتی تا دێت ئاڵۆزتر دەبێت، جاران تەنها ئاراستەیەکی ناو یەکێتی لەگەڵ ڕێککەوتنی تاک لایەنە بوو لەگە ڵ بەغدا، ئێستا ئەم بەرەیە بەهۆی مل نەدان و بێ منەتی پارتی، تا دێت فراوانتر دەبێت، بویە قەوارەی هەرێمیش لەبەردەم لەتبووندایە.
سەرگرتنی سیناریۆکانی تورکیا و عێراق بەستراوەتەوە بە هەڵوێستی وڵاتانی ڕۆژاواوە، گەر چاوپۆشی بکەن، سیناریۆکان دەخرێنە بواری جێبەجێکردنەوە، گەر دژیش بن، ڕەنگە دۆخەکە بە ئاقارێکی تردا بڕوات، بەهەمانشێوە، ئەوان لە مانەوەی قەوارەی هەرێمیشدا بە یەکگرتووی ڕۆڵیان هەیە، چونکە لەکاتێکدا یەکێتی و پارتی بەرەو کەرت کردنی دەبەن، ئەوان پارە بۆ یەکخستنی پێشمەرگە تەرخان دەکەن.