ناوچەكە لە گڕ گرتن دایە

د. کامەران مەنتک
لە دوای ساڵی (2014) ەوە ئۆكرانیا بۆتە چەقی ئەو خاڵەی قەیرانەكانی تیا دابەش دەكرێت ولەسەر ئاستی جیهان سەرلەنوێ دادەڕیژرێتەوە، هەر لەو ساڵەدا، دوای ئەوەی روسیا دورگەی كریمای داگیر كردەوە، بەماوەیەكی كەم قەیرانەكان پەڕیەوە سوریا، ئێستاش، كەشەڕی ئۆكرانیا لەگەرمەی دایە، بۆئەوەی تواناكانی رۆژئاوا پەرت وبڵاوبكاتەوە وچاوەكان لەسەر ئۆكرانیا دوور بخرێتەوە، قەیرانەكان خەریكە دەپەڕێنرێتەوە شوینی تر لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، دیارە دوای ئەوەی مەسەلەی سوریا لە بەرژەوەندی روسیا شكایەوە، ئێستا لەبارترین ناوچە بۆئەوەی قەیرانەكەی بۆ بگوازرێتەوە ئیراقە! لەبەرئەوەی ئەو وڵاتە زەمینەیەكی لەباری هەیەو خۆی لەكۆمەڵێك قەیرانی یەكلا نەبووەوە دەژیت، بۆیە ئاسانترین ناوچەیە گڕی تێبەربدرێت. زۆر وڵاتیش لەمەدا، كە هاوپەیمانی روسیان بەرژەوەندیان لەو خالەدا یەكتر دەگرێتەوە، لەوانە ئیران، كە لە ئێستادا هەموو هەوڵێك لەئارادایە، لەپەنای حكومەتی زۆرینە دەستی ئەو لەو وڵاتە ببڕدرێتەوە، ئەمە دەرفەتێكی لەبارە بۆئەوەی ئێران خۆی بەهێز بكاتەوە وئەو هەوڵانە پووچەڵ بكاتەوە.

دیارە لەو گەمە سیاسیە ئاڵۆزانەدا هەمیشە لە لاوازترین خالدا دەگەڕێن، كە لەلایەك هەموو هێزە هەرێمیەكان لەسەری كۆك بن، لەلایەكی تر بەئاسانی بتوانن هێزی خۆیان نیشان بدەن و سەركەوتن بەدەست بێنن. لەو حالەتەشدا لاوازترین خاڵ كوردە، لەبەرئەوەی كورد لەلایەك خۆی لە بنەڕەتدا لاوازترین هێزەو توانای بەرگری كردنی لەخۆی نیە، لەلایەكی تر لە ناوەخۆیدا لەدۆخێكی پەرتەوازەیی دەژیت ولە نا ئارامدایە!.

كەواتە لێدانی هەولێر بەشێكە لەهەوڵی گواستنەوە وفراوانكردنی گۆڕەپانی شەڕ لەنێوان روسیاو رۆژئاوادا، لێرەدا پرسیارێك دێتە ئارا، ئایا ئەگەر رۆڵی ئێران وا روون وئاشكرا بێت، رۆڵی توركیا چی دەبێت؟ كورد، یاخود وردتر هەولێر لەمەدا فریوی خواردووە، كە پێی وایە بەرژەوەندیە زۆرەكانی توركیا لەو زۆنە، وا دەكات هەڵوێستی توركیا بە پێچەوانەی ئێران بێت ولەدۆخێكی نەخوازراودا بەرگری لێدەكات!

ئەمە خەونێكی دوورە دەستەو بەرژەوەندیە ئابووریەكانی توركیا هەرچەندە زۆربێت لەو ناوچەیە، ناگاتە بەرژەوەندیە ستراتیژی وئاسایشیەكانی، كە لەداخستنەوەی دۆسیەی كوردی دایە لەو قۆناغەدا، لە هەر كاتێكدا توركیا سەرپشك بكرێت لەنێوان سەرچاوەكانی وزەو بەرژەوەندیە ئابوریەكانی تری لەگەڵ دۆسیەی كورد، بێ دوو دڵی دۆسیەی كورد هەڵدەبژێرێت، چونكە بەرژەوەندی راستەقینەو ستراتیژی توركیا لە پووچەڵ كردنەوە نەهێشتنی هەرێمی كوردستاندایە، واتە دوا هەوڵی توركیا دەبێت، بۆ داخستنەوەی یەكجارەكی سەری ئەو بوركانەی، كە لەساڵی (1991) دا لەژێر ناوی راپەڕیندا تەقیەوە!.

نمونەی ئەو جۆرە هەڵوێستەشمان لە مێژووی نوێی توركیا بەروونی بەرچاو دەكەوێت، لە یەكێك لەدانیشتنەكانی كۆنگرەی لۆزاندا، سەرۆك وەزیرانی توركیا (لوید جۆرج) راشكاوانە رایگەیاند، كە لەكاتێكدا ئێمە خەریكی گفتوگۆكانمانین، كۆمپانیا توركیەكان كاغەزی سپی پێشكەش بە كۆمپانیا ئینگلیزیەكان دەكەن وپێشنیاری هەموو نەونی كوردستانیان بۆ دەكەن، بەرامبەر ویلایەتی مووسڵ. ئەمە ئەوە روون دەكاتەوە، لە ئێستادا ئەگەری بەسوریا كردنی هەرێمی كوردستان لەهەموو كاتێكدا زیاترە، بۆیە دەبێت تاكی كورد زۆر هوشیارانەتر بیر بكاتەوە وبەساویكەیی مامەڵە لەگەڵ كێشە ناوخۆییەكان نەكات، لەبەرئەوەی ئەگەر ئەو هەرێمە گڕبگرێت، شتی زۆر گەورەتر لەدەست دەدات، كە ئێستا بۆی دەگری وئەو بەرپرسانەشی، كە كردوونیەتە چەقی بیركردنەوە ودنیابینیەكانی خۆی، رۆڵیان تەواو دەبێت ووەك بەرزەكی بانان بۆی دەردەچن وخەڵك وخاكی كوردستان وەك زەرەمەندی یەكەم لەهاوكێشەكە دەردەچێت.

14/03/2022



وتارەکانی تری نوسەر