ئەم هەڵبژاردنەی پەرلەمانی عێراق لە خراپیدا هەموو سنوورەکانی بەزاند. بە ڕوونی دەری خست کە خەڵکی ڕۆژهەڵاتی نێوین شایانی ژیانی دیموکراتی نین و ڕێزی لێناگرن ناتوانن لە گەڵیدا بژین.
گەر لە کۆمیسیۆنەوە دەست پێبکەم، دەتوانم بڵێم ئەم دەزگایە سەرچاوەی زۆربەی کێشەکانە ، دەرکەوت گەندەڵترین دەزگایە، بەهیچ جۆرێک ڕێزی لە یاساکانی خودی کۆمیسیۆنەکە نەگرتووە، جگە لەمە ئاشکرابوو کە کۆمیسیۆن بەپێی باڵادەستی هەر لایەنێک و کاریگەری لەسەر کۆمیسیۆنەکە مساوەمەی کردوەو بە خواستی ئەوان و لەسەر حسابی دەنگی لیستەکانی دیکە دەنگی بۆ هەژمار کردوون، نامۆترین شت ئەوەیە کە پێکهاتەی ئەم کۆمیسێۆنە لەسەر بنەمای حیزبی پێکهێنراوە . لە هیچ شوێنێکی گەردووندا ڕووینەداوە کۆمیسێۆن کە سەرپەرشتکار و بەڕێوەبەری پرۆسەیەکی وا هەستیار بێت لە کەسانی حیزبی پێک هاتبێت.
دیارە کە دەستی حیزب لە هەر دامەزراوەیەکدا بوو ئەوە بە ئاکاری بەرژەوەندی حیزبەکەکان ڕایدەکێشرێت و لە ناوەڕۆکە [بێ لایەنیەکەی] دادەماڵڕێت.
بە ئەلیکترۆنیکردنی ئەم پرۆسیەش لە هەڵخلەتاندنێکی مەزن بەولاوە هیچی دیکە نەبوو.
بڕێک لە لایەنەکانی نێو کۆمیسیۆنەکە بەر لە دەستپێکردنی پرۆسەکە وایان بڵاوکردەوە کە متمانەی 100٪ بە ئامیرکان هەیە ،بەمەش نەوەستان گوتیان گەر هەر ئامێرێک لەکاربکەویت ئەوە گرووپی چاککردن هەن و بەخێرایی چاکیدەکەنەوە ،وێرای ئەوەش ئامێری یەدەکیش هەن.
بەڵام هەندێک لایەنی بەشداربووی پرۆسەکە ئەوەیان دا بەگوێی خەڵکدا کە ئامیرەکان جێگەی متمانە نین و گومان لە دەستکاریکردنیان زۆرە. کەهەرواش دەرچوو ،هەربۆیە داوای جیاکردنەوەی دەستیان کرد.
لە هەمووی سەیرتر ئەم کۆمیسیۆنە گریبەستی لەگەل کۆمپانیایەکدا کردوە بێ ئەوەی حکومەت ئاگاداربێت یا لانیکەم لەلایەن پسپۆڕانی کۆمپانیا بییانیەکانەوە بڕێک لەو ئامێرانە تاقیبکرێنەوە؟
کیشەیەکی دیکەی جددی کە کۆمیسیۆن پشتگویی خست و نەیویست چارەسەری بکات ، محرومکردنی زۆریک لە دەنگدەران بوو لە دەنگدان ،ئەوەیش بەهۆی درووستبوونی کۆمەڵێک ئاستەنگیەوە کە لیرەدا جێگە باسکردنیان نابێتەوە.
لەسەرتادا کۆمیسیۆن وا پروپاگەندەی کرد کە ئەنجامەکان کاتژمێر دوای کاتژمێر دەردەچن ، دەنگدان ڕووی لە کۆتایی دەکرد هیچ ئەنجامیک ڕانەگەیەنرا، دەمێک هەڵبژاردنەکان کۆتایی هات گووتیان پاش [48] کاتژمێر ئەنجامەکان بەیاندەکرێن ،بەڵام [48] کاتژمیر بوو بە [6] رۆژ.
دیارە ئەم دواخستەنەش بۆ ئەوە بووە تا لایەنە غەدرلێکراوەکان بە چەند کورسیەکی زیادە ڕازی بکەن ،بەتایبەتی ئەو لایەنانەی خاوەن سەنگن، کە هەر واش دەرچوو[نمونەی زیادکردنی کورسیەکانی لیستی دەوڵەتی یاسای سەر بە نوری مالکی]
ئەمە یەکەم هەڵبژاردنە لە عێراق و کوردستاندا زۆرترین ناڕەزایی لێدەکەوێتەوە چ وەک لیست و لایەنەکان چ وەک هاووڵاتیان.
پاش ئاشکراکردنی ئەنجامە بەراییەکان ،زۆرێک لەو لایەنانەی کە دڵنیابوون لەوەی زۆرێک لە دەنگەکانیان دزراوە ، داوایان کرد بە دەست دەنگەکان جیابکرێنەوە ،کۆمیسیۆن گویی بەو داوایە نەدا .پاشان داوایان کرد 25٪ بەدەستی جیابکرینەوە تا لەگەڵ ئەنجامەکانی ئەلیکترۆنی بەروارد بکرین ،ئەوش نەکرا ،لەکۆتایدا داواکرا تەنها5٪ بەدەست جیا بکریتەوە [سەعید کاکەییش ] ئەندامی باڵای کۆمیسیۆن لەگەڵ ئەم پێشنیارەدا بوو ،دیسان ئەو داوایەش پەسەند نەکرا.
بەڕێز هۆگر چەتۆ بەرپرسی تۆڕی شەمس و چاودیری هەڵبژاردنەکان ،ئەویش ڕەخنەی جددی لە کۆمیسیۆن گرت، کە هەنگاوە یاساییەکانی هەڵبژاردنی پێشێل کردوە ،بەوەی دەبوو ئەنجامی ویستەگەکان یەک بەیەک ڕابگەیەنرێت نەک هەموو ئەنجامەکان بەیەک جار ڕابگەیەنرێت.
ئەوەی ئەم داوایانەی زیاترکرد ئەو کۆمەڵە ڤیدیۆیانە بوون کە لە تۆڕەکۆمەڵایەتیەکان و کەناڵە تەلەفزیۆنەکان پەخشکران ،کە بە زەقی ساختەکاری لە ویستگەکانی دەنگدان لە باژێڕەکانی عێراق و دەرەوە و لە کوردستان نیشان دەدەن.
لەگەڵ ئەوەی لە پەیڕەوی کۆمیسیۆندا لە بڕگەی شەشدا ،لە کاتی بوونی گوماندا لە ئەنجامەکان ،ئاماژە بە دووبارە کردنەوەی ڕێژەیەک لە دەنگەکان کراوە ، بەڵام کۆمیسیۆن ئەو بڕگەیەشی پشتگوێ خست. چونکە کۆمیسیۆن باش دەیزانی گەر ئەو کارە بکەن ئەوە ڕاستیەکان دەردەکەون و بەمەش سکانداڵێکی گەورە بۆ خۆیان تۆمار دەکەن و متمانە لەدەست دەدەن.
وەک لە میدیاکانەوە باسکران پتر لە هەزار سکاڵا بەبەڵگەوە بەرزکرانەتەوە بۆ کۆمیسیۆن وە تا ڕاگەیاندنی دوا ئەنجامەکانیش کۆمیسیۆن خۆی لەم سکاڵایانە نەداوە. تەنها هیندەیان دەربڕیوە کە سکاڵاکاران دەتوانن سکاڵاکانیان بگەیەننە دادگای باڵای عێراقی ،وەک ئەوەی خەڵک سەیارەی لێدزابێت نەک دەنگ.
گەر لە هەڵبژاردنەکانی ڕابردوودا ئەم کۆمیسیۆنە بڕیک متمانەو ڕێزی لە کن هاوڵاتیان هەبووبێت ،ئەوە لە ئێستادا ئەوەشی لەدەستدا ، بەجۆریک ئەم دەزگایە دووچێ‌ری مەزنترین سکانداڵ بووە ، کە بووەتە مایەی گاڵتە جاری.
لە پای ئەم کارە ئابڕووبەرانەی ئەم دامەزراوەدا پێویستە ئەو دەزگایە هەڵبوەشێتەوە ،نەک هەر ئەمە بەڵکو وا دەخوازێت ئەندامە باڵاکانی بدرێنە دادگا.
لە هەموو عێراقدا کەم تا زۆر ساختەکاری کراوە ،بەڵام ئابڕووچووترین و قێزەوەنترین ساختەکاری لە کوردستان ئەنجامدرا ،کە یەکێتی و پارتی دوو پاڵەوەنەکەی بوون.
لەو دوو زۆنە و کەرکوک و موسڵدا هەردوو لا گەر بە نهێنی بێت یا بەهەر جۆریک بێت لەسەر ئەوە ڕێکەوتوون کە هەریەکەیان دەستی ئاوەڵابێت بۆ تەزویر کردن.
ئەم دوو حیزبە بە ئارەزووی خۆیان زۆرینەی ڕەهایان بۆ خۆیان داناوە ، وەک خێرو سەدەقەش چەند کورسیەکیان بە هەندێک لە حیزبەکانی دیکە بەخشیەوە .
دەبێ ئەوەش لە یاد نەکەین کە کاراکتەرە بە هیزەکەی ئەم ساختەکاریە بە تایبەت لە کوردستان، ئێرانە و بە دیاری کراوی [قاسم سلیمانی]یە .
ساختەکاری کوردستان لەوەدا دەردەکەوێت کە بەر لە هەڵبژاردنەکان شەپۆلی ناڕەزایی و خۆپیشاندان زۆربەی شارەکانی کوردستانی گرتەوە، درووشمی خۆپیشاندەران لە جاران ڕادیکاڵترو گوزارشتتر بوون ،ئەمەش دەریخست کە ئاستی جەماوەری هەردوو حیزب لە نزمترین ئاستدا بوو .ئێ دەچێتەو ئەقڵەوە کەسێک دەنگ بە حیزبیک بدات کە تا دوێنێ خۆپشاندانی دژی کردوە؟یا لۆژیک قەبوڵی دەکات خەڵکانێک دەنگ بە حیزبێک بدەن کە ماوەی [27] ساڵە دزیان لێدەکات و ژیانکی دۆزەخ ئاسای بۆ خولقاندوون؟
ئەم دوو حیزبە باڵادەستەی کوردستان ،بۆ درێژەدان بە ژیانی خۆیان و مانەوە لەدەسەڵات و بەردەوامبوون لە دزینی سەروەت و سامانەکەی ،سڵ لە هیچ جۆرە کارێکی نادیموکراسی ، ناشارساتنی و نائەخلاقی ناکەنەوە .
بەمەش ئەم دوو لایەنە سەلماندیان کە ڕێز لە پرۆسەی هەڵبژاردن ناگرن و بۆ هەتا هەتیایە ئەم پرۆسەیەیان شیواندو لە پەیام و ناوەڕۆکە جوانەکەی خۆی بەتاڵیان کردەوە و قێزەوەندیان کرد.
باش دەزانن گەر هەڵبژاردنێکی پاک و بێگەردو شەفاف بکرێت ،بێگومان ئەو دوو حیزبە هەرگیز ئەو دەنگانە ناهێنن کەبەساختە بەدستی دەهینن ،چونکە چاک شارەزای قەوارە و جەماوەری خۆیانن.
ئەز هیچ ئومێدێکم بە هەڵبژاردن نەماوە چ لە عێراق و چ لە هەرێمی کوردستاندا ، چونکە ئەستەمە ئەم دەنگدزانە ڕێگە بدەن بەبێ سەختەکاری ئەو پرۆسەیە بەڕێوە بچێت.