سوڵتان هاشم لە سێدارە نەدرا!

عەبدوڵا کەریم مەحمود
له‌ سێداره‌ نه‌دانی سوڵتان هاشم  ، بێ رێزی و به‌تاڵ کرردنه‌وه‌ی  ،دادگای باڵای  تاوانبارانی عێراق و بچوکردنه‌وه‌ی  ئه‌نفال و جینۆسایدی کورده‌!

له‌ 20 /5/2007 بڕیاری دادگایی کردنی 432 تۆمه‌تباری ئه‌نفال  ، له‌ دادگای باڵای تاوانبارانی  عێراق، له‌ به‌غداد درا .

تۆمه‌تباره‌کان بریتی بوو ن ، له‌  ده‌سه‌ڵاتدارانی عێراق به‌ پله‌ی جیا جیا ، له‌ بواری سه‌ربازی و ئه‌منی و ده‌زگای موخابه‌رات و ئیستیخبارات و هێزی ئاسمانی و مسته‌شاری  جاشی  کورد.

یه‌کێک له‌و تاوانبارانه‌ لیوا سوڵتان هاشم ئه‌حمه‌د بوو،  له‌ سه‌رده‌می ئه‌نفاله‌کان ،  سه‌رکرده‌ی فه‌یله‌قی یه‌ک بوو .

له‌ 21/ 2/  1988-  18/ 3/ 1988،  رۆڵی دیاری هه‌بوو له‌ په‌لاماری ئه‌نفال ،  له‌  دۆڵی جافایه‌تی ومه‌رگه‌.

له‌دوای گۆرانکاری 9/4/2003،  سوڵتان هاشم وه‌زیری به‌رگری عێراق ده‌سگیر کرا،له‌ هۆڵی دادگای بالای  تاوانبارانی عێراق،  دانی به‌ هه‌موو تاوانه‌کانی دا نا ،راسته‌به‌شداری په‌لاماری ئه‌نفال –ی کردوه‌ ، ئاماژه‌ی به‌وه‌ کرد  : 

( ئه‌و بڕیارەکانی سە‌رووی خۆی جێ به‌جێ کردوه‌ ).

دادگای باڵای تاوانبارا نی عێراق ،  بریاری له‌ سێداره‌دانی بۆ ده‌رکرد به‌م جۆره:
+چوار  سزای له‌ سێداره‌دان .
+دووسزای حوکمی هه‌تا هه‌تایی .
+یه‌ک سزای 15 ساڵ زیندان کردن.
+دوو سزای 7ساڵ زیندان کردن .

به‌ پێ ی هه‌واڵی میدیاکان،  له‌ سه‌ر داوای سه‌لیم جبوری سه‌رۆکی په‌له‌مانی عێراق ، سوڵتان هاشم ئه‌حمه‌د وه‌زیری به‌رگری عێراق  هه‌موو توانای خسته‌ گه‌ڕ،  له‌ زیندان  به‌ری  بده‌ن  .

 به‌مه‌ش  ده‌سه‌ڵاتدارانی  عێراقی  شیعه‌ ،  وه‌ک سه‌دام  ده‌ستوورو یاسا یان کردوه‌ به‌ لاستیک ،  چۆنیان بوێت ، به‌  مه‌زاجی  خۆیان یاری  پێ ده‌که‌ن. 

سه‌رۆکه‌کانی عێراق وه‌ک سه‌دام به‌ پێی  هه‌ل و مه‌رجه‌ کان ، رۆڵی تۆتالیتاریتانه‌ی   خۆیان ده‌بینن ،  به‌رنامه‌و پلان و نه‌خشه‌ی ستراتیجی به‌ردوام بوونی  ئه‌نفال و  جینۆسایدی کورد په‌یڕه‌و ده‌که‌ن ، 

ئه‌و بڕیاره‌  یان بووه‌ هۆی سه‌رهه‌ڵدانی،   ناڕه‌زایه‌کی زۆر له‌ ئاسته‌ جیا جیاکان  ، به‌ بیانوی نه‌خۆشییه‌وه‌ ،بڕیاری له‌ سێداره دانی  سولتان  هاشم یان جێ به‌ جێ نه‌کرد  .

ئه‌م سیناریۆیەی ده‌سه‌ڵات دارانی عێراق و ده‌سه‌ڵاتدارانی کورد،   به‌های ده‌ستووری عێراق و یاسا و رێساکانی دادگای باڵای تاوانبارانی عێراقی له‌ به‌غدادی پایته‌خت دا ،  به‌تاڵ  کرده‌وه‌.

ئه‌وه‌یان   خسته‌ روو ، ده‌سه‌ڵات دارانی عێراق  له‌ سه‌رووی  ده‌ستوورو یاساو رێساکانه‌وه‌ن.

ده‌سه‌ڵات دارانی عێراق  به‌ هه‌ماهه‌نگی سه‌رکرده‌کانی کورد ،  سوڵتان هاشم یان  به‌ ناو له‌ زیندانی (الحوت ) له‌ پارێزگای زیقار  ،   وه‌ک  پاڵه‌وان و سه‌رکرده‌یه‌کی دیاری عێراق دانا ،.

وه‌ک که‌ سێتی یه‌کی دیارو  نمو نه‌یی  رێزیان  لێ گرت . 

ده‌سه‌ڵاتدارانی کورد له‌سه‌رۆکایه‌تی عێراق  له‌ به غداد ، سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێمی کوردستان ، حکومه‌تی هه‌رێم  ، په‌رله‌مانی کورد له‌ به‌غداد ، په‌له‌مانی هه‌رێم له‌ هه‌ولێر،  حیزبه‌ سیاسییه‌کان ،  رۆڵی لاوازو بێ ده‌سه‌ڵاتی یان نواند ، وه‌ک ئامێرێک ،  بڕیاره‌کانی ده‌سه‌ڵاتدارانی عێراقیان جێ به‌ جێ کرد.
 
سه‌رکرده‌کانی کورد .،  ئه‌وه‌ نده‌ی   سه‌رقاڵی لیست و کورسی و شه‌ڕی ده‌سکه‌وته‌کانیانیان بوون ، به‌رنامه‌ی  ستراتیژی وتاری نه‌ته‌وه‌یی کورد یان  نه‌بوو ،  بۆ ئه‌وه‌ی بوار نه‌ده‌ن  عه‌قڵی دۆگمای ده‌سه‌ڵاتدارانی  عێراق  ، به‌ سیناریۆ و بیانوی جیا جیا ، له‌ به‌های تاوانی ئه‌نفال و جینۆسایدی کورد،  له‌م چه‌ند خاڵه‌دا  که‌م  کرده‌وه‌ : 

 یه‌که‌م: جێ به‌ جێ نه‌کردنی بڕیاری یاسایی دادگای تاوانبارانی عێراق و  پاراستی ژیانی  تاوانبارانی ئه‌نفال ،  پاراستن و خزمه‌ت کردنی  ئه‌نفال چییه‌کان .

. دووه‌م :  له‌به‌های یاسایی دادگای باڵای تاوانبارانی  عێراق یان  که‌م  کرده‌‌وه‌ ، بێ  رێزیان  به‌رامبه‌ر نواند . 

سێیه‌م :ده‌سه‌ڵاتداران  خۆیان   له‌ سه‌روو یاسا  و داد گاوه‌ دانا ، وه‌ک   سه‌دام ، عه‌لی حه‌سه‌ن مه‌جید .

چواره‌م  : بۆ ئه‌وه‌ی   به‌های تاوانی  ئه‌نفال و  کیمیا بارانی هه‌ڵه‌بجه‌ و کۆمه‌ڵ کوژی فه‌یلییه‌کان و بێ سه‌روشوین کردنی بارزانیه‌کان که‌م بکه‌نه‌وه‌ ، کاڵ  بکه‌نه‌وه‌ ، به‌تاڵی بکه‌نه‌وه‌ .

پێنجه‌م  : تاوانی  ئه‌نفال و جینۆساید ی کورد له‌سه‌ر ئاستی عێراق  ، بکه‌ن به‌  کاره‌ساتێکی بچوک .  

شه‌شه‌م :  دەسەڵاتی شیعە گەری  عێراق ، توانیان ئه‌نفال وه‌ک جینۆساید وا بچوک  بکه‌نه‌وه‌ ،  له‌ ئاستی دنیای ده‌ره‌وه‌ ، به‌ جینۆساید نه‌ناسرێ.

حه‌وته‌م  : هه‌موو ئه‌و خاڵانه‌ ئه‌وه‌  ده‌سه‌لمین  ،سه‌رکرده‌کانی کورد له‌ کوردستان و عێراق و ده‌رەوە ،رۆڵیان له‌ هیچ بڕیارێکی ستراتیژی دا نییه‌ ،بۆ ئه‌وه‌ی  ئه‌نفال له‌ ئاستی عێراق و ده‌ره‌وه‌ ،به‌ جینۆساید بناسرێ .

 ئه‌وه‌تا سه‌رکرده‌کانی کورد ،بێ  هەڵویست  بوون ،بی رێزیان  به‌رامبه‌ر به‌ بڕیاره‌ یاساییه‌کانی   دادگای باڵای تاوانبارانی  عێراق نوا ند ،زۆربەی  تاوانبارانی ئه‌نفال و مسته‌شار  و تاوانبارەکان یان پاراست 

پله‌و پایه‌ی ده‌سه‌ڵاتیان  پێ  بەخشین ، گوێ یان  له‌ داواکاری که‌س و کاری ئه‌نفاله‌کان نەگرت.

13/12/2023



وتارەکانی تری نوسەر