ئەوەی زۆر رونە و رۆژ بە رۆژ زیاتر ئاشکرا دەبێت، ئەوەیە کە بارودۆخی کوردستان، عێراق، ناوچەی ناوەراست و زۆر شوێنی تر بەرەو نادیاری و گرژی و ئاڵۆزی دەچێت و دیار نیە سبەینێ چی روئەدات.
هێزە دەسترۆشتوەکانی ئەم هەرێمە بەم عەقڵیەتەی حوکمرانیە، نە ئێستا و نە لە ئایندەیەکی نزیکدا ناتوانن چارەسەری بنەرەتی کێشە گرنگ و چارەنوسازەکان بکەن، خەمی سەرەکی ئەوان هەوڵدانە بۆ چەسپاندنی دەسەڵاتی بنەماڵە و کەسانی دەوروپشتیان.
بە ئاشکرا هەردو هێزی سەرەکی بەسەر دو بەرەی جیاوازی دژ بەیەکدا دابەش بون.
پارتی خۆی لە میحوەری تورکیا و ئەمەریکی و یەکێتی لە هی ئێرانیدا دۆزیوەتەوە، ئەم دو هێزە هاوپەیمانی ئەم دەوڵەتانە نین، بەڵکو کار بۆ بەرژەوەندی ئەوان دەکەن و هیچ کاریگەریەکیان لەسەر بڕیاری سیاسی ئەم دو دەوڵەتە نیە.
پارتی خۆی خستۆتە ئەو بەرەیەی کە پێویستە کار و چالاکی حیزبی و حکومی لە بەرژەوندی تورکیادا بێت، دۆست و دوژمنی پارتی لە روانگای بەرژەوەندی تورکیاوە دەستنیشان دەکرێت، بێ ئەوەی تورکیا گرنگی بەو هەڵوێستانەی بدات و زۆر بێمنەتە. داخستن و پەک خستنی ناردنی نەوتی هەرێم لە رێگای تورکیاوە بۆ دەرەوە و بوردومانی رۆژانەی فرۆکەی تورکی بۆسەر شار و شارۆچکەکانی هەرێم، نیشانەیەکی دیارە بۆ بایەخنەدانی ئەو وڵاتە بە بەرژەوەندیەکانی ئەم هەرێمە. تورکیا نە لە رابوردودا و نە لە ئایندەیەکی نزیکدا نابێتە دۆستی راستەقینەی کورد، بەڵام دراوسێیەکە و گرنگ و پێویستە هەوڵبدرێت پەیوەندیەکی تەندروستی لەگەڵدا دروست بکرێت.
ئەمەریکا مێژویەکی هەمە رەنگ و دێرین و تاڵی لە گەڵ کوردا هەیە، هەرەسی ١٩٧٥ نێشانەیەکی زیندوی ئەو پەیوەندیەیە، ئەمانیش وەک هەر وڵاتێکی تری سەر ئەم زەمینە، بەرژەوەندی سەرەکی خۆی لە پێش هەمو بەرژەوەندیەکی ترەوە دەبینێ، ئەمە وڵاتێکی زلهێزە نەک رێکخراوێکی خێرخوازی تا هاوکاری گەلان و وڵاتانی دنیا بکات و لەبەر خاتری پێشێلنەکردنی پرنسیپەکانی مافی مرۆڤ بەزەیی بە میللەتانی ژێر دەستدا بێتەوە.
کورد نە خاوەنی هێزی ئەتۆمیە و نە خاوەن تەکنەلۆجیای نوێی جیهانیە و نە لەشکری سوری سۆڤێتی هەیە تا بتوانێت هاوکاری ئەمەریکا بکات، کورد چاوەرێی رەحمەت و پارە و چەک و پشتگیری سیاسیەتی.
ئەمەریکا لەبەر بەرژەوەندی خۆی پشتگیری سنورداری رۆژئاوای کوردستان دەکات، ئەویش لەبەر دژایەتی دەسەڵاتی ئێرانی و روسی و سوریە، ئەگینا فرۆکەی جەنگی تورکی ناوبەناو هێرش دەکەنە سەر دام و دەزگا جیاوازەکان و کیڵگە نەوتیەکان و ژێرخانی ئابوری ئەو ناوچەیە و ئەمان ئامادەنین، نەک بەرگریان لێبکەن، بەڵکو ئیدانەی زارەکی ئەو هێرشانەش ناکەن.
هاوکاری و پشتگیری ئەمەریکا بۆ هەرێمی کوردستان، بە هەمان شێوەی وڵاتانی ترە، ئەم هاوکاریە لەبەر خاتری کورد نیە، بەڵکو لە دژی پەرەسەندنی هەژمونی ئێرانە لە کوردستان و عێراق.
کەمکردنەوەی ٢٥٪ هاوکاریەکانی ئەمەریکا بۆ وەزارەتی پێشمەرگە، کۆتایی هێنانی لە ٢٠٢٦ نیشانەی دیاری سیاسەتی ئەو زلهێزەیە.
بێگومان نە کوردستان و نە عێراق لەو ناوچە گرنگانە نین بۆ ئەمەریکا کە لە پیشەوەی ئەجندەی ئەودا بێت، زۆر وڵات و جێگای تر هەن کە زۆر لە پێش ئێمەون، ئەوە ئۆکرانیا، فەلەستین و غەزە، چین و روسیا و کۆریای باکور و وا کێشەی دەریای سور (یەمەن)ی بۆ زیاد بو، ئەمانە هەموی لە کاتێکدایە کە لە ٤ی تشرینی دوهەمی ئەمساڵ هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەنجام ئەدرێت و دەسەڵاتی بایدن کێشەی نوێ بۆ خۆی زیاد ناکات.
ئەم راستیان ئەوە ناگەیەنێت کە کورد دژایەتی ئەمەریکا بکات، گرنگە هەمو هەوڵێک بدرێت دۆستایەتی لەگەڵ ئەوان و هەمو وڵاتانی تر قوڵتر و فراوانتر بێت، بەیادنەکردنی ئەو راستیانەی سەرەوە.
ئێران: پەیوەندی کوردستانی باشور و ئێران زۆر دێرینە و ئەوانیش وەک هەمو وڵاتێکی تر، هەمو جموجۆڵ و پەیوەندیان لەگەڵ دنیای دەرەوە لە روانگای بەرژەوەندی خۆیانەوە دەبینن.
دەسەڵاتی فیعلی ئێستا لە عێراقدانە بەدەست سەرۆک وەزیرانە و نە بەدەست هاوپەیمانی شیعەوەیە و نە پەرلەمان و حیزبەکان رۆڵیان هەیە، دەسەڵاتی راستەقینە بەدەست ئێرانەوەیە، ئەوان فەرمان دەردەکەن و ئینجا هێزە شیعیەکان و حەشدی شەعبی وەک لقێکی سوپای پاسدارن ئەرک و فەرمانەکان جێبەجێ دەکەن.
با بە‌هەڵدا نەچین، هیچ هێزیک (نە کورد، نە سونە، نە شیعەی سەدر) ناتوانێت ئیمرۆ کارێکی گرنگ لە عێراقدا بکات بێ رەزامەندی ئێران، ئەوان ئێستا دەسەڵاتیان بەسەر هەمو گروپەکاندا هەیە، بەشێ لە سونەکان و کلدانیەکان بەدەرنین لەو راستیە، هەڵنەبژاردنی شعلان کریم بە سەرۆکی پەرلەمان لە ١٣/١/٢٠٢٤ بە دەنگی ١٥٢ پەرلەمنتار نیشانەیەکی نوێی هەژمونی ئێرانە.
کوردستان سنورێکی زیاتر لە ٦٣٠ کم درێژی لەگەڵ ئێران هەیە، ناچار و پێویستە کە پەیوەندیەکی باش و گونجاوی لەگەڵدا هەبێت، ئێران کەم بوار هەیە لە کوردستان راستەوخۆ یان ناراستەوخۆ دەستی تێوە نەدابێت، ئەمە کاری ئیمرۆیان نیە، بەڵکو ئەمە کلتوری ئەو وڵاتەیە و چەندەها ساڵە بەو شێوەیە دەروات.
پەیوەندی مێژوی یەکێتی و ئێران وای کردوە، کە رەنگدانەوەشی لەسەر پەیوەندی لەگەڵ هێزە شیعەکان و هەمو گروپەکانی ئەو فەلەکە لە عێراق بداتەوە، بانگهێشتکردنی نوێنەرانی ئێران بۆ کۆنگرەی پێنجەمی یەکێتی وەک تاقە نوێنەری وڵاتانی دەرەوە، نێشانە ئەو پەیوەندیە تایبەتەیە.
گروپەکانی سەر بە ئێران لە عێراق، بە ئارەزوی خۆیان هێرش دەکەنە سەر هەرێم بە گشتی و شوێنەکانی هاوپەیمانان و فرۆکەخانە هەولێر بە تایبەتی، ئەمە هەندێ دەزگای نە شارەزا ، باس لەوە دەکەن کە رەنگە ئێران ئاگای لێ نەبێت، تا کار گەیشتە ئەوەی کە شەوی ١٤/١/٢٠٢٤ ماڵی پێشرەو دزەیی بە موشەک بۆردومان بکرێت و ئێران بە ئاشکرا خۆی بەرپرسیارێتی هەڵبگرێت.
بێگومان ئەمە یەکەمجار نیە کە هەولێر بە ئاشکرا بۆردومان دەکرێت، ئەوەبو لە ١٣/٣/٢٠٢٢ ماڵی شێخ باز بەرزنجی بە هەمان شێوە موشەک باران کرا.
ئێران دەیەوێت پارتی وەک یەکێتی لێبکات و بیخاتە ژێر رکێفی خۆیەوە، وە تورکیاش بە هەمان شێوە دەیەوێت یەکێتی دژایەتی پارتی کرێکاران بکات وەک چۆن پارتی دەیکات، لە ئایندەیەکی نزیکدا ئەبینین چۆن فرۆکەی تورکی بۆردومانی شوێنی گرنگی ناوچەی سەوز دەکات.
بێدەنگی هەندێ هێزی ناوچەی سەوز، کە ئامادە نەبون ( بێگومان لە ترسا) ناوی ئێران بهێنن کە هێرشەکەی کردوە، ئەوە زەمینەیەکی زۆر خراپ و نا تەندروست دروست دەکات، بۆ ئەوەی ئەگەر سبەینێ ناوچەی سلێمانی بەر هێرشی تورکی کەوت، هێزەکانی ناوچەی زەرد بە هەمان زمان مامەڵە بکەن!!
بێگومان لە ناوەرۆکدا رۆڵی توکیا هیچ جیاوایەکی لەگەڵ ئەو وڵاتانەی تر نیە، بەڵکو زۆر دژوارتر و توند تر و رەگەزپەرسانەتر پەلاماری کورد ئەدا و دروشمی ( یان لەگەڵمای یان دوژمنی) بە کردار بەکار دێنێ، هێرشی ١٨/٩/٢٠٢٣ بوسەر فرۆکەخانەی کشتوکاڵی لە عەربەت نیشانەیەکی کۆن نیە کە ئەوان ئامادەن هەشوێنێکیان بوێت بۆردومانی بکەن.
چارە:
کێشە قوڵ و دێرین و مەترسیدارەکان، پێویستیان بە چارەسەری ئازایانە و لەخۆبوردانە و هەمیشەیی و دراسەکراو هەیە، ئەوەی ئێستا دژ بە کورد دەکرێت، دژ بە پارتی و یەکێتی نیە، رەنگە ئیمرۆ دژ بە لایەکیان بێت، بەڵام بە دڵنییایەوە سبەینێ دژ بە لاکەی ترە، ئەگینا موشەکبارانی ئێران بۆسەر ماڵی پێشرەو دزەیی یان شێخ باز، هەموکەس دەزانێت، کە پەیوەندی بەوەوە نیە کە ئەم شوێنە بارەگای موسادی لێیە، ئێران باش دەزانێت بارەگای رەسمی و ئاشکرای موساد لە کوێیە، بۆ ناچن ئەوێ بۆردومان بکەن؟
ئەوەی کە رونە حکومەتی هەرێم ئەو دەسەڵات و هێزەی نیە وەک پاکستان کە دوای چەند کاتژمێرێک بە هەمان شێوە هێرش بکاتە سەر سیستان و بلوجستان لە ئێران.
ئیمرۆ لە هەرکاتێکی تر کورد پێویستی بەوەیە کە ناوماڵی خۆی پتەو بکات پێویست و گرنگە، کە یەکێتی و پارتی زۆر زیاتر لە ئێستا لەیەک نزیک ببنەوە، یەک هەڵوێستی کورد، باشترین وەڵامە بۆ ئەو هێرشانەی دوێنێ کرا و سبەینێش دەکرێت، ئەبێت ئەو دوهێزە لەبەر بەرژەوەندی گشتی و مانەوەی خۆیان، هەنگاوی بوێرانە بنێن هێزە سەربازی و ئیداریەکانیان بە تەواوی تێکەڵاو بکەن و واز لە یەکەی٧٠ و ٨٠ و زۆنی رەنگاو رەنگ بهێنن.
زۆر گرنگیشە هاوپەیمانێتی لەگەڵ هێزە میانرەوە شیعی و سونی و کلدانی و کۆمەڵگای مەدەنی ببەسترێت. هەروەها گرنگە پێداچونەوەیەک بە پەیوەندی لەگەڵ ئێران و تورکیا بکرێت و پەیوەندیە نێودەوڵەتیەکان لەگەڵ وڵاتانی ناوچەکە و هاوپەیمانان ئەپدێت بکرێتەوە، ئەبێت هەمو ئەم پەیوەندیانە لە روانگای بەرژەوەندی میللیەوە دابرێژرێتەوە، بە مانایەکی تر هاوسەنگی پێویستە لە هاوپەیمانێتی و دۆستایەتیدا، یاخود وەک هەندێ رۆشنیری کورد نامەیەکیان ئاراستەی نەتەوەیەکگرتوەکان کردوە و داوا دەکەن کە ئەنجومەنی ئاسایش بریارێک دەربکەن وەک بڕیاری ٦٨٨ ی ١٩٩١ بە پاراستنی کوردستان لە نێوان هێڵی ٣٢-٣٦.
کوردستان جوگرافیایەکی زۆر ناگونجاوی هەیە، چی بکەین کە سنورمان لەگەڵ نەرویج و سوید و نەمسا نیە، دەوروپشتمان وڵاتانی نا دیموکرات و دۆستانی کورد نین، مادەم ناتوانین جوگرافیای خۆمان بگۆرین، پێویستە رێگایەکی گونجاو بۆ مامەڵەکردنێکی ئاشتیخوازانە و باشتر لە ئێستا لەگەڵ ئەو وڵاتانەدا بدۆزینەوە..
تۆ بڵێی چارەی تر هەبێت؟