خولیا كتێب و خوێندنەوە ئەشقێكی ئەبەدی ژیانە ، ماوەیەكە خولیای خوێندنەوەی بیرەوەری چیرۆكی ژیانی كەسایەتی جیهانی و نێوخۆیم ، چونكە هەم پشووێك بە رۆح و مێشكم دەدا هەم لە خوێندنەوەی دا چێژی تایبەت و زانیاری مێژووی و وانەو ئەزمونی ژیان وبەسەرهات و روانیان لێوەفێردەبین . نایشارمەوە بیرەوەریەكانی ئاپی موسا عەنتەر یەكێكە لەوكتێبانەی كاریگەری لەسەر جێهێشتووم ، جا لە ڕاستیا زۆرینەی ئەو كتێَبانەم خوێندونەتەوە كە بەر چاون و دەستم كەوتوون لەو بوارەدا ، بەڵام هەندێكیانم زوو وەلاناون چونكە نوسەر خۆی لێی بووە بە پاڵەوان یان هەشیانە وەگێرانەكەیم بە دڵ نەبوە.
پوختەی كەلام :
كتێبی چیرۆكی سەركەوتنی دوبەی بوو كە خوێندمەوە ، لە نویسنی(محمد بن راشد ئال مەكتوم) بەناوی (چیرۆكی من ) كە (50) چیرۆكی سەركەوتن لەخۆ دەگرێت، ئال مەكتوم ئێستا حاكمی دووبەی و جێگری سەرۆكی دەوڵەتی میرنیشینی یەكگرتووی عەرەبیە.
ئەگەر بپرسن چیرۆكی تۆ چییە لەگەڵ ئەم كتێبە ؟
بێ گومان دەڵێم پرسیارێكی بە جێ و جوانە،وەڵامەكەی بەندە ئەوەیە، بەرپرسانی كورد پروپاگاندەی ئەوەیان دەكرد كوردستان دەكەین بە دووبەی ، بۆیە لەگەڵ خوێندنەوەی كتێبەكەو دەرس و پەندەكانی ئەم میرنیشینە سەدان پرسیار لە دەرگای رۆح و هزریان دەدام بۆیە وتم لە كۆتای ئەم ووشانەی كاریگەریانلەسەر دروست كردم بیان كەم بە ڕستەو لەدوو توێی ئەم بابەتە دایانرێژم ،سەرەتا لە چیرۆكێكی ئاڵ مەكتوم و كچۆڵەیەكی كوردستان دەست پێ دەكەین ، ماوەیەك بەر لە ئێستا(محمد بن راشد) چەند ئەسپێكی كردە دیاری بۆ كیژۆڵەیەكی كوردستان ، زۆر كەس كۆمێنتیان لەسەر نووسی و بە ئارەزووی دڵی خۆیان، بەكوردی و بە كورتی بوو سەردێری هەواڵەكان ، منیش كۆمێنتێكم نوسی بەڵام باش بوو بڵاوم نەكردەوە ، بەڵام كە كتێبەكەم خوێندەوە ئینجا زانیم خۆشەویستی ئەسپ و بیابان چییە لە لایەن عەرەب بەگشتی و بە تایبەتیش لای بن ڕاشد ، بۆیە لام سەیر نیە كە چۆن ئەسپی كردە دیاری بۆ ئەم كیژۆڵە كوردە.
محمد لەسەرەتای ژیانی دەنێردرێتە بیابان و فێری ژیانی بیابان و ئەسپسواری دەكرێت ، بن راشد باسی ژیانی خوی دەكات بە شانازیەوە باسی ماوەی مناڵی خۆی دەكات دەڵێت كە ون دەبووم لە ماڵی خۆم لە تەوێلەی ئەسپەكان بەدوام دا دەگەران ، زۆر شەوان لەوێ خەوم لێدەكەوت ، زۆر جاریش قسەم لەگەڵ ئەسپەكەم دەكرد ، لە وەسفی جوانی (ماین) ش دەلێت ماینەكەم وەك دایكم جوان و بەشكۆ بوو ،لە ڕاستیا زۆر جار لە كوردەواری قسەی نەگونجاو نەشیاوم بەرگوێ دەكەوێت دەڵێن (بە دوو)، یا پێی پەتی ،خاوەنی بیابان ،جا ئەگەر بپرسین ئەو بە دوانە ، ئەو پێ پەتیانە چۆن توانیان ئەم بەهەشتە لەبیابان دروست بكەن كە زۆر لە سەركردەكانی جیهان خەونیان بە دوبەیەوە دەبینی و بەرنامەیان دادەنا كە دوبەیەك لە وڵاتی خۆیان دروست بكەن بە ئەوانەی كوردستانیش.
دوبەی وەك میرنشینێك ساڵی 1968 سەربەخۆی وەرگرت ، ئەزموونی حوكمرانی (54) ساڵە ، لە خاڵی سفریشەوە دەستیان پێ كردو توانیان دەوڵەتێكی فیدراڵی دروست بكەن كە لە (7 ) میرنیشین پێك هاتووە.
ئەوان پارەو پولیان نەبوو بەڵام هیوایان هەبوو ئادەمیزادیش سرووشتی هیوا لە هەموو شتێ زیاتر دەیجولێنی بن راشد لە كتێبەكە (50) چیرۆكی باس كردووە كە لە هەر چیرۆكێك وانەیەكی تێدایە .
لە ڕاستیا من نامەوێت خوێندنەوە بۆ كتێبەكە بكەم ، بەڵكو دەمەوێت بنەماو خەون و بەرنامە و ئەو ئەزمونە بخەمە روو ، چونكە خەونەكانیان كردن بە راستی ، بویە با بەیەكەوە سەرنجی خەونەكانیان بدەین كە كردنیان بە ڕاستی ، لە یەكێ لە چیرۆكەكان باسی سەردانی شاهەنشای ئیران دەكات لە ساڵی (1971)،دەلێت تەمەنم (11) ساڵ بوو لەو مەزنایەتیە یان ئەو گەورەییەتێندەگەیشتم كە پاشا و سەرۆكەكان خۆیان پێ لە میللەت جیادەكردەوە ، درێژە بە گێڕانەوەكەی دەدات ودەلێت بە بۆنەی تێپەربوونی 2500 ساڵ بە سەر دامەزراندنی ئیمپراتۆریەتی فارسدا نزیك (100) ملیۆن دۆلار خەرج كرا ، لە شاری دێرینی مێژووی (پرسپولس ) لە كۆتایی بەراوردەكەیدا دەلێت لەرێگە دەیان گوندی نەدارو ساكارم بینی تەنانەت كارەبایان نەبوو ئەمەش دوو وێنەی جیاوازم بینی .
بن ڕاشد پێ وایە چوار وانە ، چوار پەند كە لە دەستوری نەنوسراوی دوبەی دا هاتوە ئەوانیان بەو ڕۆژگارە گەیاندوە :
1-دادپەروەری یەكەم وانەیە لە دەستووری نەنوسراوی دووبەی دا هاتوە .
2-هاوپەیمانی بەردەوام - دوژمنایەتی كەس ناكەین و كەسیش پاساوی بە دەستەوە نیە بۆ دوژمنایەتیمان ئەمەش وانەو پەندی دوومە.
3-واڵاكردنی دەروازەكان و كەمكردنەوەی باج و ئازادكردنی بازرگانی بۆ هەر كەسێك ئەمەش وانەو پەندی سێیەمە .
4-جۆراوجۆركردنی سەرچاوەكانی داهات راسپاردەیەكە پشتاو پشت بۆمان ماوەتەوە ئەمەش وانەو پەندی چوارەمە .
گەر دیقەت بدەین دەبینین ئەو چوار وانەیە چوار كۆلەكەی بەهێزی دوێنێ و ئەمرۆ بەیانی ئەم شانشینەیە .
بن راشد دەلێت باپیرم و باوكم بەردەوام لە ڕاگۆرینەوە دابوون ، دەڵێت هەمیشە كەسایەتی سیاسی و بازرگان و كەسایەتی كۆمەڵایەتی و چین و توێژەكانی كۆ دەكردنەوە و پێی دەوتن چۆن دوبەی ئاوەدان بكەینەوە ،لە گێرانەوەی چیرۆكەكانی سەركەوتنی بەردەوام دەبێت دێتە سەر باسی ( ڕاوێژكاران )،دەڵێت ئەزمونی ژیان فێری كردم كە لە باپیرم و باوكمەوە بۆمان ماوەتەوە ، گرنگی پرس كردن و ڕاوەرگرتنە ، بۆ یە هەڵبژاردنی راوێژكار زۆر زۆر گرنگە ، بەردەوام دەبێت دەڵێت كارەسات لە راوێژكاری دوو روو ریاخۆرە ،وخراپی هەڵبژاردنی راوێژكار كارەساتە ،گەورە بووم و چەندان فەرماندەی گەورەی وڵاتە گەورەكانم بینی گەورەترین هەڵەی مێژووییان كە ڕووخاندونی،راوێژكارە خراب و دوو رووەكانیان بووە .
بن راشد بەردەوام دەبێت و دەلێت باوەری تەواوم هەیە كە ئابووریە بەردەوام سیاسەت دەجولێنێت ،باوكم دەیووت سەركردە راستەقینەكان ئەو زەلامە بێ دەنگانەن كە پارەیان هەیە ،و فەرماندەش دەبێ هەردوو پێی لە سەر خاك بێت و چاوی باڵندەی هەبێت بۆ ئەوەی شتەكان وەك خۆی ببینێت ، و دەبێت نرخی پارە بزانین من لە بەریتانیا دركم بە نرخ و بەهای پارە كرد ، بۆیە كاتێ دەوڵەتان سەردەكەون كە سەرانێك دێن و خەونی گەلەكانیان لە خەونی تایبەتی و هیواو ئاواتی تایبەتی خۆیان گەورەترە ، هەروەها لە خۆبای بوون بە یەكێك لە نەخۆشیەكان و بە خراپترین شتی دادەنێت كە توشی مرۆڤ دەبێت .
خەونەكان كران بەڕاستی (دەریاو ئاسمان و بیابان و خۆر و پیاوان ،یەكگرتنی میر نیشینەكان):
( ئەبوزەبی ، دوبەی ، شاریقە ، عەجمان ، ئوم قیونین ، فوجەیرە) چەند چركەیەك هەن مێژوو بە خامەی دەستكەوتەوە گەل تۆماریان دەكات بۆ هەر گەل و نەتەوەیەك، چەند ساتێ هەن زمانی وشە پێاندا را ناگاتلە میژووی گەلان ،لەو چركە ساتانەش چركە ساتی ڕاگەیاندی دەوڵەتی بەهێزە ، بۆ ئەوانیش راگەیاندنی میرنیشینی یەكگرتوو خەونێكی گەورەبوو، ئێمە باوەڕمان وایە نهێنی و مەزنیەتی هەر گەلێك لە دەسەڵاتی سەربازیدا نیە بەڵكو لە هێز و توانای گەشەسەندی دایە ،بۆنموونە/ كۆریای باكور - كۆریای باشوور و یابان.
بن ڕاشد دێتە سەر سەقامگیری سیاسی و دەڵێت :
ئەگەر بتەوێت دەوڵەتێك لەناوخۆوە وێران بكەیت گورز لە سەقامگیری سیاسی بوەشێنە ، چونكە نەبوونی سەقامگیری سیاسی واتە نەبونی یاسا و نەمانی شكۆی دەوڵەت بێ بەها كردنی دەستورە ،بەمەش رەوایەتی دەسەڵات دەكەوێتە ژێر پرسیار ئەمەش سەر دەكێشتە دابەشبونی كۆمەڵ .
سەرەتای هەشتاكان كۆبوونەوەی سەرانی ئەنجوومەنی هار یكاری كەنداو بەرێوە چوو ، لە پەراوێزی كۆبونەوەیەك لەگەڵ وەزیران پێشنیارم كرد گەشە بە دوبەی بدەین وەك رووگەی گەشتیاری سەرنجی جیهان رابكێشن ، هەموویان پێكەنین بە تەمەنترین وەزیر ووتی گەشتیاری چی تۆ باسی چی دەكەیت ، كێ بۆ لای ئەو گەرماو شێیە دێت لە دوبەی چی هەیە ؟پاشان ووتی ئەو پاشماوە كەلتورییە چییە كە گەشتیارەكان شارەزای ببن ، ئەو شوێنانە كامانەن كە سەردانیان بكەن ، لم لەپشتیانە و هەتاویش بەسەریانەوە گەشتیار چی لە دوبەی دەدۆزرێتەوە ، وەڵامم نەدانەوە بەڵام بە بیابان و خۆر ولم و دەریا و پیاوانی دوبەی ، دوبەیمان دروست كرد ، هەمیشە خەونم دەبینی، تەمەنم (10) ساڵ بوو لە فرۆكەخانەی هیترۆ واقم وڕما ، خەونم بەو فرۆكەخانەیە دەبینی بەڵام ساڵی 2014 رۆژنامەی بەریتانیا راپۆرتێكی بڵاو كردەوە لە مانشێتەكە نوسیویەتی گەورەترین فرۆكەخانەی جیهان فرۆكەخانەی دوبەی و هیترۆن ، بۆ نمونە ئێستا ساڵانە دووبەی پێشوازی لە 20 ملیۆن گەشتیار دەكات 113 كۆمپانیای فرۆكەوانی ئاسمانی وڵات بەكاردەهێنێت.
بن ڕاشد لە چیرۆكی پەنجایەمینی دا بە (دە) ئاماۆژگاری كۆتایی بە چیرۆكە كەی دێنێت :
لە درێژەی گێرانەوەكەیدا دەڵێت لە تۆری تویتەر ئەم پەیامەم پێ گەیشت ، خاوەن شكۆ گەر دە ئامۆژگاری لەبارەی كاری كارگێری و حوكمرانی بۆ بەرپرسێك لە جیهانی عەرەبیمان بنوسیت ..... ئەو دە ئامۆژگاریە چین ؟
وەڵامەكەی من بۆ ئەو دە ئامۆژگاریە بەم شێوەیە خوارەوەیە :
یەكەم ئامۆژگاریم خزمەتی خەلك بكەن ، دووەم ئامۆژگاریم كورسی مەپەرستن ،سێیەم ئامۆژگاریم پلانی خۆت دابرێژە ، چوارەم ئامۆژگاریم چاودێری خۆت بكە ، پێنجەم ئامۆژگاریم تیمی كارت دروست بكە ، شەشەم ئامۆژگاریم داهێنان بكە ، حەوتەم ئامۆژگاریم بەردەوام بەوگەشبین بە ، هەشتەم ئامۆژگاریم بێ ڕكابەر مەبە ، نۆیەم ئامۆژگاریم سەركردەگەل دروست بكە ، ئامۆژگاری دیەممان بەرەو بنیاتنانی ژیان هەنگاو هەڵێنە .
لەكۆتایی چیرۆكی من لە خوێندنەوەی ئەم كتێبە و كتێبە هاوشێوەكانیدا وەك خوێنەرێك،وەك و كوردێك، جێگای پرسیارو هەڵوەستەیە ،بێ گومان لە دیدو بۆچونی هەریەكەمان ڕامانیجیاواز و بەراوردی جیاواز و پرسیاری جیاواز و وەڵامی جیاواز مان لا گەڵاڵە دەبێت، بۆ بەندە بەراورد كردنی ئەزمونی (كوردو كوردستانە ) بەئەزموونی ئەو سەركردەو گەلانە كە خاونی كیان و وڵاتی خۆیانن ،دڵنیام گەر ئێستا ئەحمەدی خانی زیندوبێتەوە هەر گلەیی نامەكەی بۆ هاوخوێنانی دەبێژێتەوە .