ده‌كارێم و له هه‌وڵ و ڕه‌نج و ڕۆدام، بۆ ئه‌وه‌ی به‌ڵگه بهێنمه‌وه، تا بۆتانی بسه‌لمێنم، كه له‌خۆڕا نییه هاتوومه‌ته سه‌ر به‌ندوباوی بیركردنه‌وه‌یه‌ك، پێكڕا فریا بكه‌وین و شێوازی ژیانێكی چاك بدۆزینه‌وه و ته‌فروتونا نه‌بین.
با ته‌فره‌تان نه‌ده‌م، من ئه‌م كاره بۆ خۆم ده‌كه‌م، شێوازی ژیانی چاك بدۆزمه‌وه و كه دۆزیشمه‌وه، خوازیارم كه‌سانی دیكە سوودی لێ وه‌ربگرن. نایه‌م مۆچیاری كه‌س بكه‌م و بۆچوونی خۆم فێری كه‌سانی دیكە بكه‌م و له‌م هه‌وڵه‌شمدا ده‌زانم مایه‌م شكست ده‌بێت، ده‌شزانم نزیكه‌كانم به‌گوێم ناكه‌ن و كه‌سانی دیكەیش وا ده‌بن، بۆیه هیچ وه‌ك مۆچیاریكار ڕۆڵ وه‌رناگرم و بۆ كه‌سیش هیچ له زانین ناسه‌پێنم و كۆشیشم بۆ ئه‌وه‌یه، له‌وه‌ی پێی ده‌گه‌م بیگه‌یەنم، به‌ڵكوو به هێندۆكه‌یه‌كی كه‌م بگات.
چاكایه‌تی و جۆره بیركردنه‌وه‌ی هاوشێوه و له‌وه‌ی باوه‌ڕم پێیه‌تی كاری بۆ ده‌كه‌م، لایه‌نگری ئه‌وه‌یه زانینێك فێری ده‌بیت په‌خشی بكه‌یت و بیوه‌شێنیت، ئه‌گه‌ر سوودی لێ وه‌رگیرا، ئه‌وا سه‌ر و سه‌رمایه‌یه.
زانین، ئه‌زموون، فێربوون به‌هادارییان بۆ په‌خش و بڵاوكردنه‌وه و گه‌یاندنه به‌وانی دی.
ئەگه‌ر شتێك بزانم و به ڕه‌نجه‌وه‌ری فێربوون به‌ده‌ستم خستبێت، پێم چاكه‌كارییه په‌خشی بكه‌م و بڵاوی بكه‌مه‌وه و زۆرترینیش سوودی لێ وه‌ربگرن.
(جیفری هنتۆن) بابه‌گه‌وره‌ی داهێنه‌ری (ژیریی ده‌ستكرد)، كه له‌مه‌وبه‌ر باسم كردووه و گوزارشتم له‌وه كردووه "سه‌باره‌ت كاره‌ساتباری داهێنانه زانستییه‌كانی، ئه‌ژنۆكانی ده‌له‌رزێت!"
ئه‌و گۆیایی ئه‌م ده‌سته‌واژانه‌یه، كه من به كوردی بۆتی ده‌هۆنمه‌وه، جا بزانه باس له چی ده‌كات و چیت بۆ ده‌گێڕێته‌وه:
ئه‌مه پیچۆكه‌ی به‌شێك له ڕازه‌كانیه‌تی و دوای ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌كه‌ی له كۆمپانیای (گوگڵ)، له دیمانه‌كه‌یدا له‌گه‌ڵ ڕۆژنامه‌ی (واشنتن پۆست) دبێژێت: "لاساییكردنه‌وه‌ی تۆڕه ده‌ماری مێشكی مرۆڤ و چاندنی له ڕۆبۆتی ده‌ستكرددا، به ئاكامێك گه‌یشتووه، پڕ خراپه."
وا منیش ده‌ره‌نجامی ئه‌وه له خواره‌وه باس ده‌كه‌م و به كورتۆكه‌ی به‌هاداری زانستی ده‌هۆنمه‌وه و ده‌زانم زۆریش قورسه بۆ ئه‌وه‌ی لێی تێبگه‌یت، له خۆشم ده‌پرسم: ئاخۆ له‌به‌ر خۆشه‌ویستیمه بۆ تۆ ئه‌و كاره ده‌كه‌م، یان له‌به‌ر شتی دیكە و بۆ خۆمی ده‌كه‌م؟
له‌به‌ر هه‌ر هۆكارێك بێت ده‌یكه‌م و ده‌زانم بۆ هه‌ر بیانوویه‌ك هیچم پێ نییه، جگه له‌وه‌ی بارت به زانینه‌وه گران بكه‌م، باری تۆش بخه‌مه سه‌ر باری باران و بڵێم "هه‌تا بزانین و فێر بین، به نه‌زانین ده‌گه‌ین و سه‌ر و سایه و سه‌یوانیشمان به ته‌نیا نه‌زانینه، به‌ڵام باشیی ئه‌مه هه‌ر ئه‌وه‌یه، هه‌رده‌م به‌دوای فێربوون و زانینه‌وه ده‌بین"
تۆڕه ده‌ماری مێشكی مرۆڤ لاسایی كراوه‌ته‌وه و له ڕۆبۆت نراوه و هزرمه‌ندی و توانای ئه‌قڵی ئه‌ویش به‌وه‌ی مرۆڤ به‌راورد كراوه، ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ توانای به‌راوردكاریی مرۆڤدا لێك دراوه‌ته‌وه.
بڕاوانه ده‌ره‌نجامه‌كان چیین؟
- یه‌كه‌م:
به‌پێی شاره‌زایی باوك و بابی داهێنه‌ری (ژیریی ده‌ستكرد)، كاتێك تۆڕه ده‌ماری مێشكی مرۆڤ ده‌خرێته هۆشمه‌ندیی ڕۆبۆتێكه‌وه، توانای ئه‌و سه‌د به‌رامبه‌رن و به‌بێ هزری ئێمه‌ی مرۆڤ، كه پرۆگراممان بۆ داناوه، په‌ره به خۆی ده‌دات و به هه‌زار هه‌نگاو پێشمان ده‌كه‌وێته‌وه. لێكۆڵینه‌وه زانستییه‌كانی ئه‌م كایه‌یه‌ش ئه‌وه‌یان سه‌لماندووه، ئه‌وان بۆڕمان ده‌ده‌ن و ناتوانین گره‌ویان لێ ببه‌ینه‌وه.
- دووه‌م:
منێكی بێسه‌روسه‌ودا، كه ڕۆژانه نزیكه‌ی ده سه‌عاتێك ده‌خوێنمه‌وه و هیچم له‌و زانین و فێربوونه بۆ نزیكترینه‌كانم پێ ناگواسترێته‌وه، مامه‌ی ڕۆبۆرت له هه‌ر كوێیه‌ك بێت و چییش فێر بێت بیخوێنێته‌وه، ده‌یدات به هاوڕۆبۆتانی هاوڕێی.
واتا ئه‌وان ئه‌گه‌ر یه‌كێكیان شتێكی زانی و فێری بوو، بۆ هه‌موو ڕۆبۆته‌كانی دیكەی په‌خش ده‌كات و هه‌موان فێری ده‌بن.
بزانه چیمان به‌سه‌ر هاتووه، كه ده‌رگیری شتێك بووین، پێمان وایه زانسته و ڕه‌نگه هه‌قیش بێت، كه به دیكتاتۆرییه‌تی خۆمان بوونه‌وه‌رێكی ته‌كنه‌لۆجی بخوڵقێنین، وه‌ك چۆن ئێمه مریشكمان كردووەته كولانه‌وه، ڕۆژێك بێت ڕۆبۆته‌كان ئێمه وه‌ك مریشك بخەنه كولانه‌وه!
بۆ نا؟ چیمان به مریشك و په‌له‌وەر و ئاژه‌ڵ نه‌كردووه؟ له به‌رامبه‌ر میهیره‌بانیی سروشتدا چی له دڕنده‌یی ماوه و نه‌مانكردووه؟
كاتێك ده‌نووسم، نامه‌وێت مرۆڤ و هاووڵاتییانم بمخوێننه‌وه، ده‌زانم زۆرینه‌یان لایه‌نگرم نابن. كاتێك بینیشم به‌وه‌وه گرتووه به كوردی بنووسم، له‌به‌رئه‌وه نییه ناتوانم به زمانانی دیكە بنووسم، چونكه له‌مه‌وبه‌ر نووسیومه و ئێستا ده‌مه‌وێت ڕایبگه‌یەنم، به كوردی نووسینم له‌به‌رئه‌وه‌یه، به كوردی بیر ده‌كه‌مه‌وه. ئه‌م بیركردنه‌وه‌یه‌ش جیهانی نییه و گه‌ردوونییه و منیش داهێنه‌ری نیم، ڕه‌گوڕیشه‌ییم له فه‌رهه‌نگ و كولتوور شارستانیه‌تی كوردییه‌وه هه‌ڵێنجاوه. ناشزانم داخۆ رۆژێ دادێت مرۆڤ و په‌له‌وه‌ر و ئاژه‌ڵ و باڵنده‌وه باڵدار هۆشمه‌ند ده‌بن و هه‌موان گوێ به دڵی سروشته‌وه ده‌نێین و ڕازی میهره‌بانی بۆ یه‌كتر ده هۆنینه‌وه یان نا؟
كاتێك (نۆبڵ) دینامێتی داهێنا، له خه‌می ئه‌وه‌دا بوو كرێكاری كانه‌كان ڕه‌نجیان كه‌م بێت و تونێله‌كان بته‌قێننه‌وه، كه زانیی ده‌ره‌نجامی هه‌وڵه‌كانی بۆ نه‌زانین و تاوان به‌ڕێوه ده‌چێت و شه‌ڕگه‌ی پێ ئاوه‌دان ده‌كرێته‌وه، سه‌ر و سامانی خسته پێناوی خه‌ڵات و به‌راتی ئه‌و زانایانه‌وه، كه داهێنانی جیاواز ده‌كه‌ن.
(ئه‌نشتاین) بیردۆزه‌ی (ڕێژه‌یی) داهێنا و كه لێی ده‌پرسن گوزارشت لە بیردۆزه‌كه‌ت بكه؟
وه‌ڵامه‌كه‌ی بریتییه له‌مه: "چه‌ند چركه‌یه‌ك ده‌ستت له ئاوێكی له‌كوڵدایه و وا ده‌زانی چه‌ند سه‌عاتێكه، له‌گه‌ڵ دۆستێكی خۆشه‌ویستدا چه‌ند سه‌عاتێك به‌سه‌ر ده‌به‌یت، وا ده‌زانیت چه‌ند چركه‌یه‌كه."
شوێن و كات بڕیار ده‌ده‌ن
چه‌ند ڕۆژێك پێش ئێستا، له سلێمانییه‌وه به‌ره‌و كه‌ركووك ده‌چووم و له‌وێ كارم هه‌بوو. هاوژینه‌كه‌م ماشێنه‌كه‌ی ده‌هاژۆشت و كچه ناونەجییكه‌شم له‌پێشه‌وه دانیشتبوو و منیش له جوانیی سروشتی وڵات ڕامابووم.
به‌خته‌باران به‌ختی كه‌م بووەته‌وه و سه‌یری زه‌ردبوونی پووش و په‌ڵاش و گیا و گۆڵم ده‌كرد، گه‌یشتینه شارۆچكه‌ی بازیان.
بازیان ئێستا شه‌نگه شارۆچكه‌یه‌كی لێ ده‌رچووه، كه هه‌رزه بووم و بێره‌دا تێپه‌ڕ ده‌بووین، ئێره ئۆردوگایه‌كی زۆرملێ بوو و ڕژێمێكی داگیركاری عه‌ره‌بی، گوندی شه‌نگ و شۆخی وڵاتی كوردانی وێران كردبوو و ئه‌و ته‌لارسازییه‌ی، كه له‌گه‌ڵ سروشت و ژینه‌گه‌ی كوردیدا ده‌گونجێت و ئه‌زموونی هه‌زار ساڵه‌یه، شێواندبووی و هه‌موویانی خزاندبووه ناو قاڵبی زیندانیی كۆنكرێته‌وه.
بیرم هاته‌وه، ئه‌وسا له ماشێنه‌كه‌ی باوكمدا، له خانی دواوه داده‌نیشتم و به‌حه‌سره‌ته‌وه ئه‌م درامای تراژیدیا، یا كوردییه‌ی ده‌گێڕایه‌وه، ئێستا من هه‌ر له خانی دواوه‌ی ماشێنه‌كه دانیشتووم و بۆ منداڵه‌كه‌می ده‌گێڕمه‌وه: "بۆ گونده‌كانیان وێران كردین و كانییه‌كانیان خنكاندین و ئا لێره‌دا به‌زۆر كۆیان كردینه‌وه، جا بڕوانه چۆن ئه‌م به‌زۆرەملێیه‌مان وه‌رچه‌رخاند و به ئازار و جه‌ور و جه‌بر ملوانكه‌ی شارۆچكه‌مان لێ هۆنییه‌وه"
زانینی زانستی باڵاده‌ست ده‌بێت و ده‌شێت دونیایه‌ك دروست بكات و شارستانیه‌تێك و شێوازی ژیانێكی بكات به نموونه و زۆریش لاسایی بكه‌نه‌وه، به‌ڵام ئه‌وه هه‌رگیز ئه‌وه نییه له خه‌یاڵدانی بابه گه‌ورانی چاكه‌كه‌ران و داهێنه‌ر و خه‌ونه‌كانیاندا هه‌یه.
له‌وێوه ده‌ست پێده‌كه‌م كه كۆتاییه، بۆ ئه‌وه‌ی ببمه به‌شێك له ئه‌فسانه‌وان و خه‌یاڵێك، كه چاكه‌یه‌كه، بۆ جیهانێك كۆتایی نه‌زانینی به هۆشییاریه‌ك ده‌هۆنێته‌وه، كه شارستانیه‌تێكی گه‌ردوونی و سروشتییه و ڕه‌هه‌نده‌كانیشی پڕی به‌شداریی ده‌وڵه‌مه‌ند و پێشه‌نگی كوردییه.
هه‌موو شتێك (ڕێژه‌یی)ه و ڕه‌هابوون پڕ بێماناییه!
ئه‌م شارستانیه‌ته‌ی ئێستا مرۆڤایه‌تی به لووتبه‌رزییه‌وه خۆی پێوه‌ی باده‌دات و پێی وایه نموونه‌ییه، به بیركردنه‌وه‌ی من و هاوبیرانم، جگه له سه‌رلێشواندن و گه‌وجایه‌تی و به‌ربادی و نه‌زانین هیچی دیكە نییه!