.....میللەتێ کە خاوەنی فەرهەنگێکی هاوچەرخ و هاوتەریب لە گەڵ پێشکەوتنی دونیا و ڕەوتی مێژووا نەبوو میللەتێکی کەنەفت و پەککەوتەیە ، جا تا بەیانی هەر هاوار هاواری خوێن و شۆڕش و بەرگری و ئەم قسە سواوانەت بێ ....کە فەرهەنگ و کەڵچەر لەگەڵ جامانەیا پێچرایەوە و لەگەڵ پشتوێنا بە ناو قەیا ئاڵاێنرا و لەگەڵ نەوتا بازرگانی پێ کرا یان لەگەڵ ئەخلاقە سوسیۆلۆجیەکانا خرایە تەنەکە خۆڵی " هەبوو ، نەبوو" ئیتر "الفاتحە علی روح الغیر المرحوم"!! بۆ ئەو میللەتە بخوێنرێ و بە ناشکوریش نەبێ مزگەوت وەک عەڕەبانەی نۆکاوی سەهۆڵەکە بۆ فاتیحە یان زۆر و زەبەنن..
ئاخۆ گەر "اسماعیل خەیات" لەجیاتی خەیات ناسناوێکی عەشایەری هەبوایە چەن هەزار کەس بە کەسەرەوە بەو خاکەیان ئەسپارد کە ئەو زۆری بۆ کرد و پاداشتەکەشی سفر سەری دێڕ.. گەر " قادر دیلان" ناوی " قادر لالۆ"! بوایە چەن هەزار کەس لە شارەکەی خۆی ئەیانزانی ئەو کێیە..!! لەوانەیە "ولیەم یوحەنا" بە ناوی دایکییەوە بانگ بکرایە لە یادی شارەکەی خۆی چوار کەس ئەچونە سەر گۆڕەکەی ، گەر زەمانی " گۆران" موستەشاریی هەبوایە و ئەویش سێ چوار ساڵێ موستەشار بوایە هەڵبەتە لە هەولێر جادەدەکی بەناوەوە ئەبوو ، "چێوار" لە جیاتی عەشقی بۆ ئینسان و هونەر ، خولیای گیرفان بوایە مەزاری گۆڕەکەی وەک مەزاری ئەوانە ئەبوو کە کوردستانیان مەزاد کرد و وێنەیەکی لەسەر " سەکۆی موهەڕیجەکانی دوای ڕاپەڕین" دائەنرا ، گەر پیرەمێرد و بێکەس لە شاعیرەکەی "زێڕە" بە حورمەت تر بونایە لە یادی شارەکەیانا چوار گوڵی شانازی کردن پێیانەوە ئەخرایە سەر گۆڕەکانیان..
هەرگیز خوێن جێ ی ووشە ناگرێتەوە ، نەک ڕووبارێ ، دوو سێ ئۆقیانووست لێ ڕژا بێ کە کەللە پوت بوویت بەهای داهێنانێکی هونەری و ئەدەبی نیە..با دەیان کەناڵ و دەزگای علوجی ڕۆشنبیریی دابمەزرێ کە فەرهەنگ وەک بناغەی ئەقڵ و بۆچوونەکانت نەبوو هیچ جیاوازییەکت لەگەڵ بیابانێکی ووشکا نابێ کە زۆر جار فەرهەنگ وەک کیۆێکی بەرز بە سێبەرەکەی بیابان دائەپۆشێ تۆش کێوەکە نیت ، تەنها لەژێر سێبەرەکەیا یت و بە بەرزایی کێوەکە دووریت لە فەرهەنگ و پێشکەوتن و ژیانی سەردەمییانە ، میللەتی بێ فەرهەنگ یان فەرهەنگ سەقەت وەک" پەیکەر" وایە کە خۆیەتی بەڵام بێ گیان و ڕۆح.