ئەمە پۆستی سۆشیال میدیای منە بۆ هەموو ساڵی ٢٠٢٤. دەستپێکی ساڵە و ساڵ بریتیە لە کاتی ژیان؛ ژیانی خۆم و ئەوەی بەئەنجامی ئەگەیەنم لە ژیانمدا.
ئەوەی زۆر دڵنیام لێی و تا ڕادەیەکی باش سەرکەوتنی لە ژێر کۆنترۆڵی مندایە ئەمساڵیش، دەتوانم بە سەرکەوتوویی بیکەم: نووسینی دوو کتێبی فەلسەفیترە و بڵاوکردنەوەیانە هەروەکو ساڵانی پێشتر، ئەوە بەشێکی کەمە لەوەی دەتوانم بیکەم بەڵام خواستێکی منە و لە بەرژەوەندیی گشتیدان.
...............
ئەوەی وتنی ناوێت لەو هەوڵە کەسییەی من دا، ئەوەیە کە هەوڵەکانم بەشێکی گرنگن لە پرۆژەی سەرخستنی یەکسانی مەعریفیی ژن و پیاو- جێندەریی ژن لە کوردستان بە گشتیی، هەر هەموو نووسینەکانم دەڕژێنە ناو سەرخستنی ئەو جۆرە لە پرسی یەکسانیی جێندەریی ژن لە بواری مەعریفە و فەلسەفەدا بە تایبەتیی.
ئەمە وایە خۆم بمەوێت یان نا، بتانەوێت یان نا، بە سروشتی هەبوونم وەکو ژن و کایەی توێژینەوە و زەمینەی ئیشکردنەکانم وایە. ئەوە نە بە بڕیاریی زانکۆکانە و نە بە بڕیاریی شەقامە و نە بە بڕیاریی حیزبەکانە و نە بە بڕیاریی ڕێکخراوەکانی ژنانە، نە بەبڕیاریی سەنتەرە جێندەریەکان بوو کە فەشەلیان هێنا لە خزمەتکردنی گشتیی 'پرسی یەکسانیی ژن' لە کورد دا لەبەر نەبوونی تێگەیشتن لە 'پرسی جێندەریی ژن' و کردنی بە قوربانیی کۆمەڵێک مەسەلەی لاوەکی، لەبەر نەبوونی پلانی گشتیی، لەبەر نەبوونی ستراتیجیەک بۆ بەشدارییکردن و کۆکردنەوەی ژنە بە توانا و سەربەخۆکانی ناو توێژەرانیی کورد لەو پاکیجەدا، دەکرا هەر پلان و پاکیجێکی حیزبیی بوایە بەڵام بە کۆکردنەوەی دەنگە سەربەخۆکانی ژنان تیایدا شان بەشانی دەنگی ژنە حیزبیی و بنباڵیەکان، نەک قۆرخکردنی بە تەنیا؛ گرنگ نیە چۆن خۆیان لە بەرپرسیاریەتی ئەو فەشەلە دەشارنەوە و لەبری ئەوە خۆیان خەڵاتباران دەکەن و دەیبەنە خەڵاتی ملیۆنی بەدەستهێنان. کارەساتی فەشەلەکە بۆ ئێمەو مانانی سەربەخۆ ماوەتەوە نەک بۆ خۆیان و زەمینەیەکی دژوارتر و خراپتری بۆ ئیشکردنمان دروستکردوە وەکو ژن لە کوردستاندا.
لەبەر ئەمە بوو لە ڕۆژی ٨ مارچ- لە ڕۆژی ژناندا لە ساڵی ڕابووردوو(٢٠٢٣)دا نووسیم: " ئەم ٨ مارچە ڕۆژیکی تاڵە لای من."
.................
گەر بەتایبەتیش لەسەر پرسی جێندەریی بنووسم ئەوا لە بەشە فەلسەفیی و مەعریفیەکەیدا هەم و کاریگەر بووم لەو پرسەدا بە شێوە ئەکادیمیی و فەلسەفیەکەی هەر لە دوای ١٩٩٣وە، ب دروستکردنی کۆرسی جێندەریی-ژن لە ساڵی ١٩٨٧ /١٩٨٨ کە ئەوکات هەر نەبوو و دژایەتیی دەکرا لە لایەن ژنان و پیاوانی ئەو حیزبەوە کە سیاسیکاربووم تیایدا. بە دروستکردنی کۆنفرانسی ئەکادیمیی لەسەر پرسی جێندەر ی ژن و کوشتنی ژنان لە زانکۆی لەندەن لە ١٩٩٣/١٩٩٤ وە- نەک وەک باو بە کرێگرتنی هۆڵێکی زانکۆی لەندەن بۆ کۆنفرانسی سیاسی پیاوان و ژنان و ناوهێنانی بە کۆنفرانس لە زانکۆی فڵان و فیسار-. هەموو ئەمە کاریگەربوون لە پێش دەستپێکی سەدەی دووهەزارەوە لە دروستکردنی زەمینەی مەعریفیی و فەلسەفی پرسی یەکسانیی جێندەریی ژن لە کورد دا.
لەم دواییانەشدا: بۆ کتێبی " ژن و فەلسەفە؛ فەلسەفەی جێندەریی" م لە ساڵی ٢٠١٩/٢٠٢٠ دا نووسی و بڵاوکردەوە لە کوردستان؟ چونکە باس لە نەبوونی تێگەیشتن لە یەکسانیی جێندەریی ژن دەکات لە کوردستان لە لایەن ژن و پیاوەوە لە ڕووە مەعریفیەکەیەوە و لەناو بازنەی ڕۆشنبیرییدا و لەناو زانکۆکانیدا لە ئاستی بەرهەمهێنانی زانین و لە توێژینەوەکاندا و لە پلانەکانیاندا و لە بەرنامەی کۆرسەکانیدا؛ هەتا ئێستا -٢٠٢٤ وایە، فریوو مەخۆن.
............
جگە لەوە، ئیشەکانی من لە کوردستاندا زۆر پەیوەندیی هەیە بە هەبوون و سەرکەوتنی ئازادیی ئەکادیمی لە کوردستاندا ،کە نیە هەتا ئێستای ٢٠٢٤ ، فریوو مەخۆن.
جگە لەوانەش و گرنگترینیان، ئیشەکانم لە کوردستان پەیوەندە بە تێگەیشتن و هەبوونی پرنسیپیی باش و ڕێکردنەوەی حیزبەکان بۆ سەرخستنی کەسایەتی و دەنگە سەربەخۆکان لە کوردستان دا، ئەوە نەبووە و نیە بۆ هیچ ژنێک بە بێ ئەوەی مێرد و براکانیان بخرێتە خزمەت و بەرژەوەندیی باڵێکی سیاسی ناو حیزبەکان.
ژن وپیاوی سیاسیکار و حیزبیی کورد بە ڕێژەیەکی یەکجار زۆریان پێیان وانیە یارمەتیدان و ڕێکردنەوە بۆ ژنە بە توانا و سەربەخۆکان بەشێکە لەسیاسەت، یان دەبێت بەشێک بێت لە سیاسەتی حیزبەکەیان، لەبەر ئەوەیە پرسی یەکسانیی جێندەریی ژن هەمیشە بەکاردەهێنن بۆ پێگە و خەڵات بەخشین و دامەزراندنی ئەو ژنانەی دەتوانن مێرد و براکانیان بەکاربهێنرێن بۆ پشتیوانیی باڵێک یا سەرکردەیەکی ناو حیزبەکان. هیچ پاکیجێک هەتا ئێستا نەبووە بۆ سوود وەرگرتن و خزمەتکردنی ژنە بە توانا و سەربەخۆکان لە لایەن حیزبەکانەوە. ئەمە لەبەر ئەوەیە کە ئەو پرس و پرنسیپەیان وەر نەگرتووە وەکو پرنسیێیکی سیاسیی بنەڕەتیی پەیوەندیدار بە پلانی حیزبەکەیانەوە لە مەسەلە نەتەوەیی و نیشتیمانیەکەدا، لە پلانەکانیاندا نیە هەتا ئێستای ٢٠٢٤، فریوو مەخۆن بە خەڵاتکردن و پێشخستنی ئەو ژنانەی یان خۆیان یان مێرد و برایان حیزبین و بن باڵن، بنباڵ واتە حیزبیی و نوقتە سەری دێڕ؛ مێژووی پاش راپەرین بریتی بووە لە دەسکە گوڵ و خەڵات و شیرینی بەدەستی ئەو ژنانەوە هەموو ڕۆژێکی ساڵەکان.
....................
با لێرەدا ئەوە ئاشکرا بێت ئەگەر پێشتر ڕوون نەبووە بۆ گشتیی، بەڵێ من پشتگیرم لە یەکسانیی جێندەریی ژن لەناو حیزبەکاندا و بەرزکردنەوەی ژنانی ناو حیزبەکان لەناو حیزبەکانیاندا بۆ ئاستەکانی سەرکردایەتیی و بڕیاردان، لەسەرم نووسیوە و دیبەتیم کردوە هەر لە ئەوەڵی هەشتاکانی سەدەی ڕابووردوەوە کە خۆم سیاسیکار بووم یەکێک لەو ژنانە بووم کە قوربانیی نەبوونی ئەو پلانە بووم لەناو حیزبە کوردیەکاندا.دوای ئەوەش کە وازم لە سیاسەت هێناوە لە ١٩٩٣ دا و هەتا ئێستاش هەر پشتگیرییم کردوە و لەسەرم نووسیوە بە پرنسیپ.
بەڵام ،هەتا سەر ئێسکم و بە پرنسیپ، دژ بە قۆرخکردنی پێگە و وەزیفە و دامەزراندن و پرۆژەم بە تەنها و قۆرخکردنیان بۆ ژنانی حیزبیی یا ژنانی خێزانە بن باڵەکان، بەو جۆرەی هەتا ئەمڕۆ لە کوردستاندا هەیە. ئەمە پرنسیپە و دەبێت وابێت لای ئێوەش ئەگەر ئەلفو بێی سیاسەتی باش و یەکسانیی جێندەریی ژن و بەرژەوەندیی نیشتیمانیی و نەتەوەیی و ئازادیی ڕادەربڕین بزانن و تێی گەیشتبن.
کێشەکە لە بە حیزبیی بوون دا نیە، من کێشەم لەگەڵ کەسایەتیی حیزبیدا نیە لە نێر و مێی، لەبەر ئەوەی کەسێک ژن بێت یان پیاو، دەکرێت کەسێکی حیزبیی بێت و کەسێکی دڵسۆزی نەتەوەیی و نیشتیمانیی باش بێت و تێگەیشتوو بێت لەو بابەت و پرسەی لەسەری ئەدوێیت و ئیشی تیا ئەکات.
کێشەکە لەوەدایە کەسانی نێر و مێی زۆرمان هەن کە حیزبین- بە بن باڵەوە- بەڵام نە پلانەکانی خۆی و نە پلانەکانی حیزبەکەی لە بەرژەوەندیی گشتیدا نین بەڵکوو بریتین لە قۆرخکردن و هەلقۆستنەوە و بەرژەوەندیی کەسیی و حیزبیی.
وەکوتر، لە هەموو وڵاتێکدا ڕێژەیەکی کەم و باش هەن لەوانەی حیزبیین لەناو زانکۆکان و ڕێکخراوەکانی ژنان و سەنتەرە ڕۆشنبیریەکاندا، لە کوردستانیش دەکرێت وا بێت؛ بۆ چەواشەکردن نەبوایە پێویست بە دروستکردنی "بنباڵ" و ساختەکردنی سەربەخۆبوون نەبوو لە زمانی کوردییدا و لە پۆلینکردنی کەسایەتیەکاندا.
....................
هیچ کام لەمانەی کە زەمینەی گونجاو و ئاسان بۆ ئیشەکانی من دروستدەکات لە کوردستاندا ، نین لە کوردستاندا هەتا ئێستا - ٢٠٢٤- بۆ دەیان ساڵیتریش دروست نابن ئەگەر وا بڕوات.
من لەوە بە ئاگام، لەو زەمینە بەرهەڵستیەدا دەنووسم و بەردەوامم، گەرچی سیاسیکار نیم و دژایەتیی حیزبیی ناکەم و هەر هیچ کاتم نەداوە بە دژایەتیی حیزبیی، بەڵام ناچارم بۆ ئەوەی ڕێ بکەمەوە و زەمینەیەکی گونجاوتری باشتر دروستبکەم، هەڵەکانیان بەخۆیان-بە حیزبەکان بڵێم بەو هیوایەی لێی تێبگەن.
ئەوە بریتی یە لە ئیشکردن و نووسین لە زەمینەیەکی زۆر سەختدا: سەختییەک کە پەیوەندیی بە تێگەیشتنی گشتیی یەوە هەیە لە کوردستاندا سەبارەت بەو پرسانەی بنەمایین و گرنگن لە ئیشکردنی مندا.
ئەو سەختیەی لە زەمینەی گەشەنەکردووی مەعریفیی کوردستاندا هەیە، دەبێتە هۆکار بۆ سەختکردنی ژیانم گەر بە جیۆگرافیش لە کوردستان نەژیم.
لەبەر ئەمەیە دروستکردنی ئەو زەمینەیەی کە نیە و پێویستە لە کوردستان هەبێت، گرنگە لای من و پاڵنەرە گرنگەکانن لام و لەبەرژەوەندیی گشتیدایە و لە ئیشکردن و کتێبەکانمدا دەردەکەوون.
ئەگینا من نەک بە موچەوە نانووسم لە کوردستان - واتە نووسین بەشێک نیە لە وەزیفەکەم و سپیکردنەوەی موچەکەی، بەڵکوو دەسکەوتی مادییشم نیە لەو نووسینانەمدا کە ساڵانی زۆری ژیانمم بۆ تەرخان کردوون، گەرچی دەزانم دەستکەوتە مادیەکە گرنگە بۆ بەردەوام بوون و سەرکەوتن.
....................
زۆریتر هەن لە بەرنامە و پلانی ئەمساڵمدا و هەندێکیان لە ٢٠٠٣وە هەوڵمداوە بیانکەم و ڕێیان لێگرتم، هەندێکیان لە ٢٠١١ وە هەوڵمداوە بیانکەم و رێیان لێگرتم، هەندێکیان لەپارەوە هەوڵمداوە بیانکەم و نازانم چۆن دەبێت، هەر هەموویان گرنگ بوون و گرنگن نەک هەر لە ژیانی مندا، بەڵکوو لە ڕووی مەعریفیەوە، جگە لەوەی وەکو نووسینی کتێبە فەلسەفیەکانم بەرهەمێکن لە بەرژەوەندیی ڕووبەری گشتیدان، دەکرێن یان نا لە ئەمساڵدا (لە ٢٠٢٤ دا)؟ کەوتۆتە سەر کوردستان و تێگەیشتنی گشتیی لە کوردستان بۆ پرسی یەکسانیی جێندەریی و قۆرخ نەکردنی لە بەرژەوەندیی حیزبیی و بەرژەوەندیی تاکە کەسیی دا ، هەرواش پەیوەندیدارە بە تێگەیشتنی گشتیی لە پرسی ئازادیی ئەکادیمی دا لە کوردستان، دیسانەوە پەیوەندیدارە بە تێگەیشتنی گشتیی لە پرسی گرنگیدان و ڕێکردنەوە بۆ کەسایەتیی سەربەخۆ لە کوردستان دا؛ بەتایبەتیی ژن.
هەموو ئەو سێ تێگەیشتنە گشتییانە و قۆرخ نەکردنیان بۆ بەرژەوەندیی یەک کەسیی و خێزانیی و حیزبیی لە کوردستان دا زۆر گرنگن لە ژیانی مندا لە هەندەران و لە سەرکەوتنی پرۆژە فەلسەفی و فیکرییەکانمدا لە کوردستان. بۆیە جار بە جار لەسەری دەنووسم ، نایشارمەوە کەمێک ماندووش بووم و توڕە و ناڕەحەتم لە نەدیتنی ئەو تێگەیشتنانە و چەواشەکردنی ئەو سێ پرنسیپانە لە لایەک و لە لاکەیترەوە هەوڵدانی بەردەوامم و کات کوشتنم لەو پرۆژانەدا کە پەیوەستن بەو تێگەیشتنە گشتیانەوە کە ناوم بردوون.