موختاره‌کان نوێنه‌ری داواکاری خه‌ڵکی گه‌ڕه‌کن یا ده‌سه‌ڵات!

عەبدوڵا کەریم مەحمود

دایکی شه‌هیدێك وتی :
-که‌ هاتن جگه‌رگۆشه‌که‌م ببه‌ن ،موختاری گه‌ڕه‌کیان له‌ گه‌ڵ دابوو،ئه‌وهیچی نه‌وتبوو ، ته‌نیا ده‌ست نیشانی ماڵی ئێمه‌ی بۆ کردبوون ، کوڕه‌که‌میان په‌ل به‌ست کرد،له‌و رۆژه‌وه‌ سۆراغی نییه‌ ، ونه‌ ،ته‌رمه‌که‌شیان پێ نه‌داینه‌وه‌ ،گۆڕی ونه‌.

پێشمه‌رگه‌یه‌کی دیرین وتی: 
-دوای چه‌ند مانگێک که‌ له‌شاخ بووم ،باوك و دایك و خوشک و برام  ده‌سگیر کران ،دوو برام دوو ساڵ له‌ به‌ندیخانه‌ی سلێمانی و به‌عقوبه‌ زیندان کران ، ئه‌منه‌کان له‌ گه‌ڵ موختاری گه‌ڕه‌ک ناوی هه‌موو که‌لوپه‌لی ماڵه‌که‌ و کتێبخانه‌که‌م یان  نوسی ،ژنانی گه‌ڕه‌ك به‌ گریان و پارانه‌وه‌ به‌ موختاری گه‌ره‌کیان وت : 
-با هه‌ندێ که‌لوپه‌لیان تۆمار نه‌کرێت .
موختاره‌که‌ وتی : 
-ئه‌منه‌کان به‌ قسه‌تان ناکه‌ن ، بێ ده‌نگ بن باشتره‌، خۆتان توشی گێچه‌ڵێکی گه‌وره‌تر مه‌که‌ن، من  هیچ ده‌سه‌ڵاتێکم نی یه‌  ، ته‌نیا له‌ گه‌ڵیانا هاتوم .

 دوای چه‌ند مانگێک  ، ئه‌منه‌کان به‌ هاوکاری  موختار ی گه‌ڕه‌ک ، به‌ لۆریه‌کی گه‌وره‌وه‌ گه‌یشتنه‌ ماڵی ئه‌و پێشمه‌رگه‌یه‌ ، هه‌موو که‌لوپه‌لی ماڵه‌که‌یان تاڵان کرد و له‌ گه‌ڵ که‌لوپه‌لی ده‌یان ماڵه‌ پێشمه‌رگه‌ی تردا ، له‌ یاریگای سلێمانی هه‌راج یان کرد. 


له‌ سه‌رده‌می مه‌فره‌زه‌ سه‌ره‌تاییه‌کانا به‌ موختاره‌کانیان ده‌وت [سی خۆره‌کان ]، رژێم مانگانه‌ 30 دینارموچه‌یان بۆ بڕیبوونه‌وه‌   ، گه‌ر ده‌ست نیشانی شوین وحه‌شارگه‌ی پێشمه‌رگه‌ یان بکردایه‌ ، ئیستخباراتی عه‌سکه‌ری سوپای عێراق  ، خه‌ڵاتی ده‌کرد ن  . مامه‌ ریشه‌ زۆر له‌ سنووری که‌رتی 4 جه‌باری ،  چه‌ند موختارێکی  ترسان ، وازیان له‌ جاسوسی هێنا.


حکومه‌تی  عێراق له‌ هه‌موو سه‌رده‌مه‌کانا ، موختاره‌کانی کردبوو ، به‌دارده‌ست و راپۆرت نوس و جاسوس،  هه‌موو  زانیاری و گۆڕانکاری وجموجۆڵێکی پێشمه‌رگه‌ و رێکخستنه‌ نهێنییه‌کانی لێوه‌رده‌گرتن.له‌ دوای راپه‌ڕینه‌وه‌  ده‌بوایه‌ موختاره‌کان و کلتووره‌ کانیان ،  له‌ لایه‌ن حکومه‌تی هه‌رێمه‌وه‌ بسڕایه‌ته‌وه‌ ، هه‌موو کاروباره‌ مه‌ده‌نی و شارستانییه‌کان به‌ ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانی بسپێرن ،ئه‌وان نوێنه‌ری گه‌لن. 


ئه‌وه‌ی مایه‌ی تێرامانه‌ ،تا ئێستاش ،دوای راپه‌رین و گۆرانکاری 9 /4 / 2003 ، موختاره‌کان ئه‌ڵقه‌ی په‌یوه‌ندین له‌ نێوان خه‌ڵکی گه‌ڕه‌که‌کان و دام و ده‌زگا ودامه‌زراوه‌ کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کان و فه‌رمانگه‌ کانی حکومه‌تی هه‌رێم  ، به‌ مۆریکی موختاری  نه‌بێت ، هیج کاروبارێکی هاوڵاتیان به‌ڕێوه‌ ناچێت و ئیفلیج ده‌بێت. 

 موختاری گه‌ڕه‌ک ،  ئه‌و هه‌موو خه‌ڵکه‌  له‌ کوێ ده‌ناسێت ؟ نه‌خێر،  ئه‌مانیش به‌شێکن له‌ بیرۆکراتی ئیداری و ئه‌ڵقه‌ یه‌کی زیاده‌ن له‌ رۆتین و گه‌نده‌ڵی ئیداره‌ی رژێمی به‌عس، حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان یش  هه‌مان رۆڵی موختارو سیسته‌مه‌ که‌یان  ، په‌یره‌وی ده‌کات .

موختاره‌کان بۆمۆرێک ، بۆ رای کردنی کاری هاوڵاتیان،به‌ خشیشیان ده‌وێ ،ئه‌وه‌ی گرنگه‌ خه‌ڵک به‌خشیشی خۆی بدات.مۆری موختاری گه‌ڕه‌ک وه‌گرێت .  


مۆری موختارده‌ڵێ: 
-پاره‌ بده‌و مه‌لا له‌ مزگه‌وت ده‌ربکه‌ ...که‌ تۆ پاداشتی خۆت قه‌بڵاند ، موختاری هه‌ر گه‌ڕه‌کێک بێت،  مۆرێکت بۆ ده‌کات ، گرنگ ئه‌وه‌یه‌ مۆرت بۆ بکات ،با ده‌یان کیلۆ مه‌تریش دووربیت، تاکه‌ی  حکومه‌تی هه‌رێم و سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم ی کوردستان ، خاوه‌نی له‌شکرێک موختاری گه‌ڕه‌که‌کان  بێت ؟، تا که‌ی  سیسته‌می ده‌سه‌ڵاتی به‌ عس دا په‌یره‌و ده‌که‌ن ؟

ئه‌وه‌تا خه‌ڵکی گه‌ڕه‌کی باداوای هه‌ولێر ، تینویانه‌  بێ ئاون ، رژاونه‌ته‌ سه‌رشه‌قامه‌کان ، داوای ئاو ده‌که‌ن ، موختاری گه‌ڕه‌ک  له‌ بری ئه‌وه‌ی نوێنه‌ری خه‌ڵك بێ  ، هاوکاری دواره‌واکانیان بێت ، به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ ، دژی داواکه‌یان  ،ده‌وه‌ستێته‌وه‌ ، هه‌مان رۆڵی موختاره‌کانی سه‌رده‌می  به‌عس ده‌نوێنێت  ، به‌ هه‌مان کلتوری جارانی به‌عس ، درۆ و ریکلام و ماستاو بۆ حکومه‌ت و ده‌سه‌ڵات داران  ده‌کات و ده‌ڵێ :
-گه‌ڕه‌کی باداوه‌ بێ ئاو نییه‌ ، خه‌ڵکی گه‌ڕه‌ک درۆ ده‌که‌ن ، خۆپیشانده‌ران ئاژاوه‌ چین !

12/08/2021



وتارەکانی تری نوسەر