ساڵانێكی زۆرە عیراقیەكان چاوەڕێی چاكبوونی دۆخی وڵاتەكەیان دەكەن، چەندین دەستهەڵاتی جۆراوجۆریان تاقی كردۆتەوە، جار لەدوای جاریش پەشیمان دەبنەوەو خۆزگە بە دەستهەڵاتی پێشوو دەخوازن، زیاتر لە شەست ساڵ بەر لە ئەمڕۆ حوكمڕانیەتیان لە ئێستا باشتربووە، چونكە دەستهەڵاتی راستینە لە دەست خۆیان نەبووە، بەڵكو لەدەست ئینگلیز بووە، دواتر بەهۆی كاریگەربوونیان بە كۆمەڵێك دروشمی وەك كۆماری ماركسی و نەتەوەیی عەرەبی لە ئێستاشدا ئاینی، هەڵسان بە ئەنجامدانی كودەتای خوێناوی یەك لە دوای یەك، نەوەستان تاسەریان چووە ژێر پۆستاڵی دیكتاتۆرێكی وەك سەددام و حزبێكی فاشی وەك بەعس، بەهەزاران خەڵكی لێ كوشتن چ ئەوانەی بەهۆی دژە دەستهەڵاتی خۆی لە ناوی بردن، وەك ئێمەی كوردو شیعە، چ ئەوانی تریش وەك سوننە و كەمایەتییەكان بەهۆی ئەو جەنگانەی هەڵیگیرساندن، ئەگەر ئەمریكا نەبوایە  تا چەندین ساڵی تریش ئەو رژێمە هەردەمایەوە، كەچی شیعەكان پێش سوننە كەوتنە دژایەتی ئەمریكا، لە كاتێكدا ئەمریكا ئازادی كردن و كلیلی حوكمڕانیەتی دایە دەست خۆیان و پێی گوتن: فەرموون  دەوڵەتی خۆتان بنیات بنێنەوە، زۆری پێنەچوو ئیدی كەوتنە لێدانی ئەو دەوڵەتەی خۆیان تێدا حوكمڕانن، سەیركەن چۆن یاساو دامەزراوەكانی دەوڵەت و سەروەریەكەی دەشكێنن، هەرجارەو دەیخەنە ئەستۆی لایەنێك، هەندێك دەڵێن: خەتای ئیسڕائیلەو هەندێكی تر خەتای ئێرانە، هەندێك پێیانوایە ئەگەر مالیكی نەبێت عیراق دەبێتە مێرگی دیموكراسی، هەندێكی تر پێیانوایە سەدر دەتوانێ موعجیزە دروست بكات.

 بۆ تێگەیشتن لە دۆخی عیراق نابێت چیتر پشت بە لێكدانەوە سیاسیەكان ببەستین، بەڵكو شیكاریانەی حاڵەتی دەرونی و مێژوویی و سۆسیۆلۆژیانەی عیراقیەكان و پێكهاتەكانی، دەتوانێت یارمەتیدەرمان بێت بۆ تێگەیشتن لە دۆخی عیراق، راستە عیراق لە رابردووێكی زۆر دووردا سەرزەمینی چەندین شارستانی گرنگی وەك سۆمەری و ئەكەدی و بابلی و ئاشوری و گۆتی و لۆلۆیی بووە، بەڵام ئەمە مانای وانییە، ئەو دانیشتوانانەی ئێستا پاشماوەی ئەو نەتەوەو شارستانیانە بن، بەڵكو كۆمەڵێك هۆزی دەوارنشینی بیابانەكانن، بە دوای ئاو لەوەڕگاكانەوە گەیشتوونەتە سنووری ئەو شارستانیانە، بەهیچ شێوەك ناچنەوە سەر ئەو شارستانیانە، ئەو دۆخەی ئێستاو رابردووی عیراق گەواهیدەری ئەم راستیەیە، چونكە میللەتانی خاوەن باكگڕەوەندی شارستانی، هەڵس و كەوت و رەفتاری هۆڤیانە ناكەن، هەروەها دەتوانن خۆیان حوكمی خۆیان بكەن، پشت بەنەیارانی خۆیان نابەستن، سەیری خۆپیشاندەرانی عیراق بكەن، چ دروشمێك دەڵێنەوە: بڕوح بددەم هەمان دروشمی سەردەمی بەعسە، تەنها لە جیاتی ناوی سەددام دەڵێن: نەفدیك یا عیراق، جاران هەر هەمان خەڵك دەیانگوت: نەفدیك یا سەددام، هەركەسێك بڕێك ئەزمون یان نیمچە خوێندەواریەكی هەبێت، تێدەگات عیراق لە كام خاڵ و چوارگشەدایە، بۆیە عیراق نە بەمالیكی و نەبەسەدرو نەبە هیچ كەسێكی تر چاك دەبێت، تا ئەو كاتەی گۆڕانكاری لە هزو بیرو كولتووریان نەكرێت.